III SA/Wa 1681/13

Uzasadnienie

I. Stan sprawy przedstawia się następująco:

1. Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej zwany: "Prezesem PFRON") decyzją z [...] października 2012r. ustalił, że C.P. (dalej zwany: Skarżącym) ponosi odpowiedzialność za zaległości "A. " Spółka z o.o. w likwidacji (dalej zwana: "Spółką") z tytułu wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej zwany: PFRON) za sierpień 2008r. w wysokości 9.261,99zł (należność główna) i odsetki naliczone na dzień wydania decyzji - 4.558 zł.

W uzasadnieniu decyzji Prezes PFRON przytoczył treść art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012r. poz. 749, zwana dalej: "O.p.") i wyjaśnił, iż na mocy decyzji z [...] lipca 2009r. określił Spółce wysokość zobowiązań z tytułu wpłat na PFRON za okres od sierpnia 2008r. do kwietnia 2009r. w wysokości 80.453,00zł. Doszło również do rozłożenia Spółce, po rozpatrzeniu dwóch wniosków, decyzją z [...] września 2009r. zapłaty ww. zaległości wraz z odsetkami (3 699zł) na 36 miesięcznych rat. Spółka, na podstawie ww. decyzji wpłaciła łącznie: 7.012,62 zł.

Pozostałe do spłacenia zobowiązania objęte zostały tytułem wykonawczym z [...] lutego 2011r. nr [...] , ale Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. (dalej zwany: "NUS") umorzył postępowanie egzekucyjne, z uwagi na brak możliwości skutecznego prowadzenia egzekucji - w postanowieniu z [...] lipca 2011r. NUS ustalił bowiem, że: Spółka zarejestrowana pod adresem ul. [...] , [...] Z. , nie prowadziła pod tym adresem działalności gospodarczej; zaprzestała też [...] czerwca 2011r. prowadzenia działalności gospodarczej i została wykreślona z rejestru przedsiębiorców KRS; nie posiadała majątku ruchomego i nieruchomego.

Prezes Zarządu PFRON postanowieniem z [...] lipca 2012r. doręczonym Skarżącemu 13 lipca 2012r., wszczął postępowanie mające na celu ustalenie odpowiedzialności za zobowiązania Spółki z tytułu wpłat na PFRON.

W trakcie postępowania ustalono, na podstawie danych z odpisu pełnego KRS, że Skarżący od [...] czerwca 2008r. do [...] września 2008r. pełnił funkcję Prezesa Zarządu w Spółce w tym zakresie odpowiada za powstałe zaległości, zgodnie z art. 116 § 1 i § 2 O.p.

Skarżący nie wykazał, że Spółka we właściwym czasie złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości ani nie przedstawił dowodów potwierdzających, że nie ponosi winy za niezgłoszenie we właściwym czasie takiego wniosku ani wniosku o przeprowadzenie postępowania układowego. Nie wskazał również mienia Spółki, z którego egzekucja mogła by umożliwić zaspokojenie zaległości w znacznej części. Ciężar udowodnienia tych przesłanek spoczywał, zgodnie z art. 116 § 1 pkt 1 i 2 O.p. na Skarżącym.

2. Skarżący w odwołaniu od ww. decyzji zarzucił naruszenie: 1) art. 201 § 4 ustawy z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94 poz. 1037 ze zm., dalej zwany: "k.s.h.") przez bezpodstawne przyjęcie, iż zmiana w składzie osobowym sp. z o.o. jest skuteczna z chwilą dokonania odpowiedniego wpisu w KRS; 2) art. 122 oraz art. 187 § 1 O.p. przez błędne i niepełne ustalenie stanu faktycznego, nie zebranie i nie rozpatrzenie całego materiału dowodowego. Błędnie oznaczono też okres, w którym był on członkiem zarządu Spółki, bowiem za dzień wykreślenia przyjęto 21 września 2008r. - datę wynikającą z wpisu do KRS. Organ winien był przyjąć okres pełnienia przez Skarżącego funkcji członka zarządu wynikający z uchwały o odwołaniu, którą podjęto przed upływem terminu płatności zobowiązania podatkowego, a więc przed powstaniem zobowiązania wobec PFRON. Skarżący nie odpowiada więc za ww. zobowiązania Spółki, powstałe już po jego odwołaniu, nawet jeżeli wciąż był ujawniony w KRS w charakterze członka zarządu.

3. Minister Pracy i Polityki Społecznej (dalej zwany: "Ministrem") decyzją z [...] maja 2013 r. utrzymał w mocy ww. decyzję Prezesa PFRON, w podstawie prawnej powołując również art. 49 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011r. Nr 127 poz. 721 ze zm., dalej zwana: "u.r.o.n.") i art. 233 § 1 O.p.

Minister w uzasadnieniu wyjaśnił, że wezwał pełnomocnika Skarżącego do przedłożenia uchwały o odwołaniu Skarżącego z funkcji członka zarządu Spółki, ale wezwanie nie zostało wykonane. Organ oparł więc decyzję na danych zawartych w KRS. Zdaniem Ministra niezasadny jest zarzut naruszenia przepisów postępowania dowodowego, bo Skarżący nie złożył żadnych dokumentów potwierdzających jego twierdzenia, ani przed organem pierwszej instancji, ani do odwołania. Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu sp. z o.o. organ podatkowy jest obowiązany wykazać okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki, oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu. W sprawach ustalenia odpowiedzialności osób trzecich ciężar wykazania przesłanek pozytywnych w postaci pełnienia przez daną osobę obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania, które przerodziło się w zaległość oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko Spółce ciążył na Prezesie PFRON, natomiast ciężar dowodu w zakresie istnienia przesłanek uwalniających od tej odpowiedzialności – spoczywa na Skarżącym.

4. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Skarżący wniósł o uchylenie ww. decyzji Ministra i poprzedzającej ją decyzji Prezesa PFRON i zasądzenie kosztów postępowania, ze względu na naruszenie art. 7, art. 77 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013r. poz. 267, zwana dalej "k.p.a.") przez niezrealizowanie przez organ zasady prawdy materialnej i nienależyte przeprowadzenie postępowania dowodowego, w szczególności ustalenie odpowiedzialności Skarżącego za zobowiązania Spółki wyłącznie na podstawie odpisu pełnego KRS Spółki, nieuwzględniając daty uchwały o odwołaniu Skarżącego z funkcji członka zarządu.

Skarżący w uzasadnieniu przedstawił przebieg postępowania i zarzucił, że Minister, mimo wiedzy o konstytutywnym charakterze uchwały zgromadzenia wspólników w przedmiocie odwołania członka zarządu, ograniczył postępowanie dowodowe do zapoznania się z odpisem pełnym KRS. Minister winien był z urzędu zapoznać się z treścią akt rejestrowych Spółki, do których dołączono ww. uchwałę. Skarżący wskazał, iż załączy do akt sądowych ww. uchwałę i wniósł o dopuszczenie jej jako dowodu w postępowaniu sądowym.

5. Minister w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie. W uzasadnieniu podkreślił, że obowiązek gromadzenia przez organy dowodów nie jest równoznaczny z brakiem konieczności podejmowania przez podatnika jakichkolwiek działań w toku postępowania podatkowego. Jeżeli w odwołaniu strona powołuje się na istnienie faktów, co do których nie przedstawia dowodów, nawet po wezwaniu organu odwoławczego, winna liczyć się z tym, że jej twierdzeń nie można uznać za udowodnione.

6. Skarżący przy piśmie z 19 czerwca 2013r. złożył do akt sprawy Protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki z [...] sierpnia 2008 r. zawierający w swej treści uchwałę odwołującą Skarżącego z funkcji Prezesa Zarządu Spółki.

7. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na rozprawie 17 stycznia 2014r., na podstawie art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.; dalej zwana: "P.p.s.a.") postanowił z urzędu dopuścić dowód z dokumentu w postaci uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z [...] sierpnia 2008 r. (karta 61-63 akt sądowych).

II. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

1. Skarga zasługuje na uwzględnienie.

2. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów lub czynności wymienionych w art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.; dalej zwana: "P.p.s.a.") sprawowana jest na mocy kryterium zgodności z prawem. Oznacza to, że do wyeliminowania z obrotu prawnego aktu wydanego przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisów prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c P.p.s.a.), a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte są wadą nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a.).

W świetle dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych nie można uznać, że doszło do pełnych i prawidłowych ustaleń faktycznych, jeśli decyzja wydana została z istotnymi naruszeniami przepisów postępowania, w szczególności przepisów o postępowaniu dowodowym. Tylko bowiem na podstawie prawidłowo poczynionych ustaleń faktycznych istnieje możliwość prawidłowej subsumcji stanu faktycznego do przepisów materialnoprawnych i oceny decyzji, co do zastosowania i wykładni prawa materialnego. Przepisy postępowania, określając m.in. zasady gromadzenia i przeprowadzania dowodów oraz ich oceny, zapewniać mają zgodność ustaleń faktycznych z prawdą obiektywną (art. 122 O.p.). Organ podatkowy ma więc obowiązek zebrać pełny, wszechstronny materiał dowodowy w sposób odpowiadający wymogom wynikającym z przepisów postępowania, a w szczególności z uwzględnieniem art. 180 § 1, art. 187 § 1, art. 188 i art. 191 O.p. Poczynione ustalenia faktyczne, ocena dowodów oraz wskazanie podstawy prawnej decyzji powinny znaleźć wyraz w uzasadnieniu decyzji, zgodnie z wymogami art. 210 § 4 O.p.

W rozpoznawanej sprawie ww. przepisy Ordynacji podatkowej miały zastosowanie na mocy art. 49 ust. 1 i 4 u.r.o.n., które w sposób prawidłowy zostały wskazany przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej w zaskarżonej decyzji.

3. Sąd, mając na względzie powyższe stwierdzenia, ocenił w pierwszej kolejności zgodność zaskarżonej decyzji, w której utrzymano w mocy decyzję organu pierwszej instancji ustalająca, że Skarżący ponosi odpowiedzialność za zaległości sp. z o.o. w likwidacji z tytułu wpłat na PFRON za sierpień 2008r. wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji, w aspekcie naruszenia przepisów postępowania wskazanych w O.p., a nie k.p.a., błędnie powołanym w skardze, przez fachowego pełnomocnika reprezentującego Skarżącego.

3.1. W ocenie Sądu zaskarżoną decyzję wydano z naruszeniem przepisów postępowania, w szczególności art. 122 i art. 187 § 1 w związku z art. 116 § 1 ust. 1 lit. b) O.p. w wyniku zaniechania pełnego wyjaśnienia i rozważenia istotnych okoliczności dotyczących okresu pełnienia przez Skarżącego funkcji członka zarządu. Ustalenia faktyczne w tym zakresie mają zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia, czy możliwe było przeniesienie na Skarżącego subsydiarnej odpowiedzialność za zaległości sp. z o.o. z tytułu wpłat na PFRON, na podstawie art. 116 O.p. W części dotyczącej tej kwestii zarzuty skargi są więc trafne.

3.2. Podstawę materialnoprawną odpowiedzialności członka zarządu sp. z o.o. za zaległości tej spółki z tytułu wpłat na PFRON stanowi art. 116 O.p. w związku z art. 49 ust. 1 i 4 u.r.o.n.

Z przepisu art. 116 § 1 O.p. obowiązującego w 2008r. wynika, że za zaległości podatkowe m.in. sp. z o.o. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Z art. 116 § 2 O.p. wynikało natomiast, że odpowiedzialność członków zarządu, określona w § 1, obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.

3.3. Sąd zauważa, że nie są kwestionowane przez Skarżącego ustalenia i oceny dokonane w sprawie przez organy administracyjne obu instancji, co do bezskuteczności egzekucji z majątku Spółki. Podstaw do kwestionowania ustaleń w tym zakresie nie dopatrzył się także Sąd, uznając, że zaskarżona decyzja w tym zakresie została wydana po zebraniu pełnego materiału dowodowego, który poddany został analizie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Poczynione oceny pozwalały na ustalenie, że egzekucja z majątku Spółki okazała się w całości bezskuteczna.

Nie jest sporna także kwestia, że nie zostało wskazane mienie Spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie jej zaległości podatkowych w znacznej części.

3.4. Zasadniczy spór w sprawie dotyczy natomiast kwestii, w jakim okresie Skarżący pełnił obowiązki członka zarządu. W tej mierze zaskarżona decyzja przyjęła, że Skarżący nie przedstawił dokumentów potwierdzających wcześniejsze odwołanie z funkcji członka zarządu, natomiast z danych zawartych w KRS wynika, że funkcję tą pełnił. Wyłącznie na tej podstawie Minister przyjął, że przeniesienie na Skarżącego odpowiedzialności w trybie art. 116 O.p. było możliwe. Skoro zmiana zarządu spółki nie została zgłoszona do KRS, należało przyjąć za prawdziwe dane płynące z KRS, wobec braku inicjatywy dowodowej ze strony Skarżącego.

W ocenie Sądu powyższe ustalenie zostało jednak poczynione z naruszeniem przepisów postępowania dowodowego, a dokonane oceny i wnioski nie uwzględniają unormowań k.s.h.

Warto również podnieść, że to na organach administracyjnych spoczywa ciężar dopełnienia jednej z podstawowych reguł postępowania – zasady prawdy obiektywnej. Organy podatkowe nie mogą więc zajmować biernej postawy, ograniczającej się do oceny czy strona udowodniła fakty istotne dla korzystnego dla niej rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok NSA z 4 czerwca 1998r. sygn. akt I SA/Kr 1052/97, LEX nr 33618). Należy podzielić pogląd wyrażony w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, że organ podatkowy nie może uzasadniać swojego rozstrzygnięcia brakiem stosownych argumentów w pismach podatnika, lecz jest zobowiązany z urzędu do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (por. wyrok NSA z 18 grudnia 1996r. sygn. akt I SA/Po 843/96, LEX nr 27437). Jeżeli zatem organ administracyjny może samodzielnie i dostępnymi mu środkami dowodowymi poczynić ustalenia faktyczne, z uwagi na podnoszone konsekwentnie przez Skarżącego zarzuty, nie zachodzi okoliczność, do której odwołuje się Minister w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Należy podnieść, że Skarżący w odwołaniu zwracał uwagę na potrzebę analizy akt rejestrowych Spółki, w tym uchwały odwołującej go z funkcji członka zarządu. Minister, rozpatrując ponownie sprawę poprzestał natomiast na wezwaniu Skarżącego do przedłożenia ww. uchwały, a gdy jej nie przedstawiono uznał, że wystarczające jest oparcie się na dokumencie urzędowy w postaci odpisu z KRS. Faktem jest, że w interesie Skarżącego leży przedłożenie wszystkich dokumentów, które znajdują się w jego posiadaniu, aczkolwiek należy uznać, że z uwagi na zasady wynikające z treści przepisów art. 122 i art. 187 § 1 O.p., organ administracyjny nie jest zwolniony od ustalenia stanu faktycznego sprawy, jeśli przy użyciu dostępnych mu środków, może z łatwością uzyskać dowód, bez potrzeby wzywania strony, która od około czterech lat nie jest już członkiem zarządu zlikwidowanej Spółki.

W orzecznictwie i doktrynie wypracowano ponadto stanowisko, że od zasady podjęcia z urzędu wszelkich działań niezbędnych, które doprowadzą do dokładnego wyjaśnienia stanu sprawy, aby w ten sposób odtworzyć rzeczywisty jej obraz i uzyskać podstawę do trafnego zastosowania przepisów, można odstąpić jedynie wówczas, gdy przeprowadzenie dowodu z urzędu – wobec braku wiedzy organu na temat istotnych faktów – okazało się niemożliwe (por. np. B. Gruszczyński w Ordynacja podatkowa Komentarz autorstwa B. S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Nieródka-Medek,LexisNexis, Warszawa 2007r., wyd. 4, s. 500).

Poczynienie przez organ administracyjny ustaleń w zakresie pełnienia funkcji członka zarządu, w okresie objętym decyzją organu pierwszej instancji, jest tym bardziej istotne, że z treści art. 116 § 1 O.p., jak również z wypracowanych w judykaturze i piśmiennictwie poglądów na gruncie tego przepisu, wynika – na co prawidłowo wskazano w zaskarżonej decyzji - że to organ administracyjny - jest obowiązany wykazać okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w zaległość podatkową. Okoliczność pełnienia funkcji członka zarządu w ww. czasie nie należy jednak, wbrew twierdzeniom zaskarżonej decyzji, do okoliczności uwalniających stronę od odpowiedzialności, lecz stanowi przesłankę bez, której nie może być mowy o przeniesieniu odpowiedzialności na członka zarządu za należności z tytułu wpłat na PFRON.

Skoro zatem w świetle art. 116 § 1 O.p. obowiązkiem organu administracyjnego jest wykazanie jednej z pozytywnych przesłanek do przeniesienia odpowiedzialności na członka zarządu spółki – okoliczności pełnienia przez członka zarządu funkcji w czasie powstania zobowiązania z tytułu wpłat na PFRON, które przerodziło się w zaległość - organ ten powinien dążyć do wyjaśnienia tej kwestii wszelkimi dostępnymi mu środkami dowodowymi, zgodnie z art. 122 i art. 187 § 1 O.p., a nie poprzestać jedynie na wezwaniu Skarżącego do przedstawienia dowodów na ww. okoliczność. W związku z tym należało uznać za zasadne zarzuty skargi o naruszeniu ww. przepisów prawa procesowego w zakresie nienależytego dążenia do wyjaśnienia prawdy materialnej.

3.5. Warto również w tym miejscu zauważyć, że wpis zarządu do rejestru jest obowiązkowy, ale wywołuje skutek deklaratoryjny. Wpisy deklaratoryjne są to bowiem te wszystkie wpisy, którym przepis nie nadał wyraźnie charakteru wpisu konstytutywnego. W związku z tym nie powinno być żadnych wątpliwości, że wpis zarówno wspólników, członków zarządu, rady nadzorczej ma charakter deklaratoryjny.

Należy więc wyraźnie podkreślić, że wpis nie decyduje o tym, czy ktoś jest czy nie jest członkiem zarządu (wspólnikiem, członkiem rady nadzorczej), bowiem jego rolę i znaczenie należy oceniać przez pryzmat przepisów ustawy o krajowym rejestrze sądowym i skutków z tego wynikających (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z 4 września 2012r. sygn. akt I UK 137/12, LEX nr 1274954).

W konsekwencji przyjąć należy, że objęcie funkcji przez osobę powołaną (podobnie odwołanie) do zarządu nie zależy od okoliczności wpisu do krajowego rejestru sądowego. Członkiem zarządu (rady nadzorczej) jest więc ten, który został prawidłowo powołany do organu, natomiast członkostwo w organie wygasa w następstwie okoliczności skutkujących ustanie mandatu (między innymi upływ terminu, rezygnacja, odwołanie, wygaśnięcie mandatu z innych przyczyn). Wynika stąd zarazem, że niekoniecznie osoba wpisana do rejestru jest rzeczywistym członkiem organu (czy wspólnikiem) i odwrotnie, osoba niewpisana może w rzeczywistości być członkiem organu (czy wspólnikiem). Może to być związane zarówno z czasem, który musi upłynąć od złożenia wniosku do dokonania wpisu (również wykreślenia), zaniechania takiego działania itd. Wykreślenie wpisu nie powoduje zatem, że osoby powołane do zarządu tracą status członków tego organu. Jest to zależne tylko i wyłącznie od okoliczności prawidłowego powołania do pełnienia funkcji czy też z drugiej strony wygaśnięcia mandatu (tak również WSA w Olsztynie w wyroku z 23 lutego 2012r. sygn. akt I SA/Ol 739/11, LEX nr 1117515).

Status prawny członka zarządu spółki określają umowa spółki i przepisy art. 201-211 k.s.h. W świetle tych unormowań za członka zarządu można uznawać tylko osobę, która w przewidzianym prawem trybie powołana została na tę funkcję i której mandat nie wygasł; zakwalifikowanie danej osoby jako członka zarządu nie jest natomiast zależne od tego, czy i w jakim zakresie faktycznie spełnia ona swoje obowiązki w spółce. Jeżeli więc nie miało miejsce wygaśnięcie mandatu, na przykład w wyniku rezygnacji, odwołania, śmierci, upływu terminu, to okoliczność wykreślenia z rejestru nie powoduje wygaśnięcia mandatu.

Dlatego też przyjąć należy, że zarówno oddalenie wniosku o wpis do rejestru czy też dokonanie wpisu, nie może rozstrzygnąć sporu co do zasady, kto jest członkiem organu. Odmowa dokonania wpisu nie może oznaczać, że dane nie są prawdziwe, ale że w ocenie sądu rejestrowego nie mogą one korzystać z domniemania prawdziwości, na które mogą powoływać się osoby trzecie. Odmowa taka odnosząca się do wpisów mających charakter deklaratoryjny nie zapobiega powstawaniu skutków prawnych związanych z zajściem określonego zdarzenia, takich jak uzyskanie statusu wspólnika, członka zarządu czy rady nadzorczej, ale może zapobiec objęciu przedmiotu wpisu zasadą domniemania prawdziwości. Sąd rejestrowy nie jest uprawniony do rozstrzygania, kto jest, a kto nie jest członkiem organu (wspólnikiem). O tym decydują bowiem określone stosunki spółki. Jeżeli powstają w związku z tym problemy, to konieczny jest inny tryb (sięgnięcie do art. 189 k.p.c. i wniesienie powództwa o ustalenie).

Wpis do rejestru ma jednak określone znaczenie z punktu widzenia jawności materialnej rejestru. Ponieważ wpisy dotyczące spółki z o.o., która jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o KRS, muszą być ogłaszane, to zasada jawności materialnej wiąże się z ogłoszeniem tych wpisów. Dla uczestników obrotu (osób trzecich) zarówno wpis do rejestru, jak i jego ogłoszenie może mieć określone znaczenie (A. Kidyba, Prawo handlowe, op. cit., s. 58-59; Z. Kuniewicz, Skutki działania "fałszywego" organu w świetle przepisów o rejestrze handlowym, Glosa 2010, nr 1, s. 43 i n.; M. Smyk, Skutki działania pozornego piastuna organu reprezentacji osoby prawnej, PPH 2012, nr 2, s. 25 i n.; J. Grykiel, Ochronna funkcja rejestru przedsiębiorców na przykładzie wpisów dotyczących spółek handlowych, PPH 2012, nr 12, s. 43 i n.; zob. również wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2008r. sygn. akt III CZP 124/08, LEX nr 469106, zgodnie z którym osoba trzecia nie może skutecznie podnieść zarzutu nieważności umowy zawartej przez spółkę z o.o., reprezentowaną przez odwołanego członka zarządu, który w chwili zawierania umowy był nadal wpisany do rejestru przedsiębiorców; krytycznie ustosunkował się do tej tezy J. Grykiel w glosie do powołanej uchwały, Rejent 2009, nr 9, s. 130 i n.; por. również Ł. Węgrzynowski, Reprezentacja..., op. cit., s. 34 i n.). W związku z ogłoszeniami pozostaje zasada jawności materialnej KRS. Jest ona związana z domniemaniami prawnymi: domniemaniem powszechnej znajomości danych wpisanych do rejestru i domniemaniem ich prawdziwości oraz zasadą dobrej wiary. Zasada jawności materialnej wyróżniona w art. 15 i 16 ustawy o KRS polega na określeniu chwili, od której dane podlegające ujawnieniu w Rejestrze zyskują skuteczność wobec osób trzecich. W ustawie o KRS rozróżniono skutki wpisu w zależności od tego, czy wpis podlega czy też nie podlega ogłoszeniu (art. 15 i 16 ustawy o KRS).

Gdy chodzi o wpisy podlegające obowiązkowi ogłoszenia obowiązuje reguła, że uzyskują one skuteczność wobec osób trzecich z chwilą zamieszczenia ogłoszenia o dokonanym wpisie. Od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jedynie w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem 16 dnia od dnia ogłoszenia osoba trzecia może obalić domniemanie znajomości treści wpisu, jeżeli udowodni, że nie mogła się dowiedzieć o jego treści (istotny jest więc sam wpis). Poza tym domniemanie znajomości wpisu nie może być obalone przez żadną osobę działającą w dobrej wierze, nawet gdy wykaże, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu.

W przypadku powstania rozbieżności między treścią wpisu a treścią ogłoszenia, obowiązuje wpis w Rejestrze (art. 15 ust. 2 ustawy o KRS). Osoba trzecia może jednak powoływać się na treść ogłoszenia zasłaniając się nieznajomością faktycznej treści wpisu. Domniemanie, że osoba trzecia nie zna prawdziwej treści wpisu, może być obalone z kolei przez podmiot już wpisany do Rejestru, gdy udowodni, że osoba trzecia wiedziała o treści wpisu. Przed terminem zamieszczenia ogłoszenia nikt nie może powoływać się na treść wpisu. Od zasady tej jest jeden wyjątek: osoba trzecia może powoływać się na dokumenty i dane, w odniesieniu do których nie dopełniono jeszcze obowiązku ogłoszenia, jeżeli niezamieszczenie ogłoszenia nie pozbawia jej skutków prawnych (art. 15 ust. 3 ustawy o KRS). Oznacza to, że podmiot już wpisany do rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich na wpisane dane, które jeszcze nie są ogłoszone, nawet wtedy, gdyby udowodnił, że dane te są im znane.

Nieco inny aspekt ma zasada jawności materialnej, ale co do wpisów, które nie podlegają ogłoszeniu. Zagadnienie to reguluje art. 16 ustawy o KRS. Zasadą jest, że skuteczność wpisów następuje wobec osób trzecich z chwilą ich zamieszczenia w Rejestrze. Domniemanie to może być obalone przez osobę trzecią, jeżeli wykaże ona, iż pomimo zachowania należytej staranności nie mogła wiedzieć o treści wpisu.

Domniemanie prawdziwości wpisu zostało wyrażone w art. 17 ust. 1 ustawy o KRS. Domniemywa się, że dane wpisane do rejestru są prawdziwe. Domniemaniem tym nie są objęte dane określone w dziale 4 rejestru (art. 41 ustawy o KRS). Wpisy tych danych nie podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 42 ustawy o KRS).

Artykuły 14 i 17 ust. 2 ustawy o KRS wyrażają z kolei zasadę dobrej wiary (zasada wiarygodności) polegającą na tym, że osoby działające w dobrej wierze mogą się powoływać na dane zamieszczone w Rejestrze, nawet gdy dane te nie są zgodne ze stanem faktycznym. Należy tu odróżnić dwie sytuacje:

1) niezgodność danych w Rejestrze ze stanem faktycznym powstaje wskutek niezgłoszenia wniosku przez podmiot zobowiązany do jego złożenia;

2) gdy doszło do niezgodności wskutek wpisania danych niezgodnie ze zgłoszeniem lub bez takiego zgłoszenia.

Pierwszą sytuację reguluje art. 14 ustawy o KRS. Zgodnie z tym przepisem podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do Rejestru lub uległy wykreśleniu z Rejestru (zob. również wyrok SA we Wrocławiu z dnia 12 marca 2012 r., I ACa 102/12, LEX nr 1136087; na temat zakresu obowiązywania domniemania prawdziwości wpisów w rejestrze i zasady dobrej wiary w stosunku do członków rady nadzorczej spółki - zob. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Charakter czynności prawnych dokonanych przez członków rady nadzorczej ze spółką z o.o. reprezentowaną przez członka zarządu, którego mandat wygasł, Rejent 2012, nr 1, s. 101 i n.). Drugą sytuację reguluje art. 17 ust. 2 ustawy o KRS. Mianowicie jeżeli wpisano do Rejestru dane niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub bez takiego zgłoszenia, podmiot ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu.

Odwołanie z pełnionej funkcji może odbyć się jako czynność odwrotna do trybu powołania. Zasadą jest, że powołanie i odwołanie odbywa się uchwałą wspólników. Zgodnie z wyrokiem SN z 26 lutego 2003r. (I PK 159/02, OSNP 2004, nr 14, poz. 242) zgromadzenie wspólników spółki z o.o. jest organem uprawnionym do odwołania członków jej zarządu, także wówczas, gdy w spółce została powołana rada nadzorcza. Może ono jednocześnie z odwołaniem podjąć uchwałę o rozwiązaniu stosunku pracy z członkiem zarządu. Umowa spółki może jednak wprowadzać inne rozwiązania co do powołania i odwołania. Organ powołujący może być inny niż odwołujący, podobnie jak tryby w tym zakresie mogą się różnić. Zarówno powołanie, jak i odwołanie mogą stanowić rodzaj prawa przypisanego indywidualnie do wspólnika (jeżeli umowa tak stanowi). Odwołanie może nastąpić w różnym momencie. Zasadniczo odbywa się ze skutkiem natychmiastowym, ale może też nastąpić z dniem określonym w akcie odwołania (na przykład po 30 dniach, 1 maja 2005 r.). Skutkiem odwołania jest wygaśnięcie stosunku organizacyjnego będącego podstawą pełnienia funkcji. W wyniku odwołania powinno nastąpić wykreślenie z rejestru, co ma skutek deklaratoryjny.

Stosownie do wyroku SN z 5 grudnia 2002 r. (I PKN 619/01, OSNP 2004, nr 11, poz. 191) odwołanie oraz wybór członka zarządu spółki z o.o. następuje na mocy uchwały zgromadzenia wspólników, której skuteczność nie zależy od dokonania odpowiedniego wpisu w rejestrze (KRS). Wpis (lub jego brak) do rejestru danych członków zarządu nie tworzy nowego stanu prawnego. W odniesieniu do powołania i odwołania członków zarządu decydujące znaczenia ma bowiem ważnie powzięta uchwała o ich powołaniu (odwołaniu); zob. wyrok NSA w Katowicach z 9 września 2002 r. (I SA/Ka 1259/01, POP 2004/1/5 oraz wyrok WSA w Warszawie z 6 czerwca 2007r. III SA/Wa 3618/06, LEX nr 413845).

4. Sąd, mając powyższe na względzie stwierdza, że przy ponownym rozpatrywaniu sprawy organ administracyjny powinien przeprowadzić wszystkie niezbędne dowody, w tym dowody z akt rejestrowych, celem wyjaśnienia okoliczności odwołania Skarżącego z członkostwa w zarządzie, z uwzględnieniem przepisów k.s.h. oraz art. 122 i art. 187 § 1 O.p. Po dokonaniu ustaleń w tym zakresie możliwa będzie prawidłowa ocena, czy spełnione są wszystkie pozostałe, przewidziane w art. 116 O.p., przesłanki przeniesienia na Skarżącego odpowiedzialności za zaległości podatkowe Spółki. Należy też zastanowić się, w jakim terminie powstał obowiązek Spółki z tytułu wpłat na PFRON, zgodnie z przepisami u.r.o.n. w kontekście brzmienia art. 116 § 2 O.p.

5. Sąd, biorąc powyższe okoliczności pod rozwagę uznał, że zasadne było uwzględnienie skargi przez uchylenie zaskarżonej decyzji, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) i art. 135 P.p.s.a. (punkt pierwszy sentencji wyroku).

Orzeczenie z punktu drugiego sentencji ma uzasadnienie w treści art. 152 P.p.s.a.

O zwrocie kosztów postępowania sądowego stronie (punkt trzeci sentencji) Sąd postanowił na mocy art. 200, art. 205 § 2 i 4 oraz art. 209 P.p.s.a. w związku z § 14 ust. 2 pkt 1 lit. a) oraz z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), strona skarżąca była reprezentowana przez radcę prawnego.