VII SA/Wa 1919/13

Uzasadnienie

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego postanowieniem znak: [...] wydanym dnia [...] czerwca 2013 r. utrzymał w mocy postanowienie [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] marca 2013 r.

W uzasadnieniu wydanego postanowienia organ podał, że po rozpatrzeniu wniosku Prezydenta [...] z dnia [...].10.2012 r. [...] Wojewódzki Konserwator Zabytków postanowieniem nr [...], z dnia [...].11.2012 r., znak: [...], odmówił uzgodnienia zamierzenia budowlanego polegającego na rozbiórce schronu betonowego zlokalizowanego na działce nr [...] przy ul. [...] we [...].

W wyniku złożonego zażalenia Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, postanowieniem z dnia [...].02.2013 r., znak: [...], uchylił ww. postanowienie i skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. Organ wskazał, że zgodnie z art. 106 § 4 k.p.a. oraz utrwalonym orzecznictwem, w toku postępowania uzgodnieniowego organ konserwatorski może oprzeć swoje rozstrzygnięcie na stanie faktycznym i prawnym ustalonym przez organ wydający decyzję w sprawie pozwolenia na budowę oraz wiedzy znanej [...] Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków z urzędu. Jeśli jednak organ uzna za konieczne przeprowadzenie postępowania dowodowego, to kluczowe dla jego przebiegu czynności, takie jak oględziny, muszą być przeprowadzone zgodnie w zasadami k.p.a. Wobec faktu, iż w trakcie postępowania wyjaśniającego [...] Wojewódzki Konserwator Zabytków przeprowadził oględziny ww. schronu bez powiadomienia o tej czynności stron postępowania, organ zażaleniowy uznał za konieczne uchylenie zaskarżonego postanowienia z uwagi na wadliwość postępowania dowodowego.

W trakcie ponownego rozpatrywania wniosku z dnia [...].10.2012 r. [...] Wojewódzki Konserwator Zabytków w dniu [...].03.2013 r. przeprowadził oględziny schronu betonowego zlokalizowanego na działce nr [...] przy ul. [...] we [...] z udziałem właściciela przedmiotowego obiektu zabytkowego, który w trakcie powyższej czynności dowodowej zgłosił odrębną ocenę stanu technicznego ww. schronu oraz sformułował szereg pytań niezwiązanych z przedmiotem rozstrzygnięcia. Postanowieniem nr [...] z dnia [...].03.2013 r., znak: [...],[...] Wojewódzki Konserwator Zabytków ponownie odmówił uzgodnienia zamierzenia budowlanego polegającego na rozbiórce schronu betonowego przewidzianego do realizacji na działce nr [...] przy ul. [...], obręb [...], we [...].

Po rozpatrzeniu zażalenia od w/w postanowienia organ podał, że przepis art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane stanowi, że w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Przedmiotowy schron betonowy nie jest obiektem wpisanym do rejestru zabytków. Obiekt ten został ujęty w wykazie zabytków, o którym mowa w przepisie art. 7 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz zmianie niektórych innych ustaw i jest przewidziany do umieszczenia w gminnej ewidencji zabytków.

Kompetencję do wypowiadania się w sprawie pozwolenia na budowę (w tym na rozbiórkę obiektu budowlanego) w odniesieniu do obiektów oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, organy konserwatorskie uzyskały wraz z wejściem w życie ww. nowelizacji przepisów, tj. w dniu 5.06.2010 r., kiedy zaczął obowiązywać, między innymi, znowelizowany przepis art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane.

W toku postępowania zażaleniowego organ drugiej instancji uznał, że zaskarżone postanowienie jest trafne pod względem merytorycznym i nie narusza przepisów prawa.

Przedłożony do uzgodnienia wnioskiem z dnia [...].10.2012 r. projekt budowlany przewiduje rozbiórkę schronu betonowego zlokalizowanego na działce nr [...] przy ul. [...] we [...]. Jest to obiekt historyczny powstały w roku 1914, wchodzący w skład systemu fortyfikacyjnego osłaniającego [...] z kierunku wschodniego, wykorzystywany w trakcie walk prowadzonych pod koniec II wojny światowej. Do dziś dnia zachował się on w dobrym stanie, mając wszystkie istotne elementy konstrukcyjne, tj.: stalową ramę wewnętrzną tworzoną przez "masywne dwuteowniki wsparte na ażurowych wiązarach kratowych obłożone przeciwodłamkową blachą falistą oraz stanowiący główną ochronę przeciw pociskom artyleryjskim płaszcz betonowy o grubości około 0,5 metra. Zachowały się też niektóre elementy wyposażenia historycznego schronu, jak podstawa wentylatora, relikty instaIacji, zaczepy siatki maskującej w ścianie tylnej. Jednocześnie ściana zewnętrzna betonowego płaszcza nosi widoczne ślady naturalnych uszkodzeń, jak popękania, ubytki i inne oznaki zwietrzenia substancji budowlanej, a także miejsca porośnięte roślinnością. Stan ten potwierdza opis obiektu zamieszczony w uzgadnianym projekcie rozbiórki na str. 3: obiekt od dawna nie eksploatowany jest całkowicie zdewastowany, a beton zawilgocony i zwietrzały.

Przepis art. 6 ust. 1 pkt d ustaw)' o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami stanowi, że ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania zabytki nieruchome będące, szczególności, dziełami budownictwa obronnego. W przedmiotowej sprawie organ stwierdził, że uszkodzenia substancji zabytkowej oraz dewastacja obiektu nie stanowią, przesłanek usprawiedliwiających ewentualne wyrażenie przez organy ochrony zabytków zgody na rozbiórkę zabytkowego schronu. Organy te obowiązane są bowiem, z mocy art. 4 ww. ustawy, do podejmowania działań mających na celu, między innymi zapewnienie warunków prawnych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków; zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; udaremnienie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków.

Odnosząc się do treści zażalenia organ wskazał, że wnioskujący miał w trakcie przedmiotowego postępowania wielokrotnie prawo do wyrażenia swojej opinii odnośnie stanu technicznego schronu, co też uczynił w zażaleniach z dnia [...].11.2012 r. i [...].03.2013 r. oraz w trakcie oględzin przeprowadzonych w dniu [...].03.2013 r. Jednocześnie organ podkreślił, że zły stan zabytku stanowi w pierwszym rzędzie przesłankę do podjęcia działań mających na celu zabezpieczenie i utrzymanie zabytku oraz jego otoczenia jak w najlepszym stanie - co też nakazuje właścicielom i posiadaczom zabytków art. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Skargę na powyższe postanowienie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wniósł B. N. wnosząc o jego uchylenie. W odpowiedzi na skargę Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wnosząc o jej oddalenie podtrzymał argumenty przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do przepisu art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sąd sprawuje w zakresie swej właściwości kontrolę pod względem zgodności z prawem działalności administracji publicznej. Przedmiotem dokonywanej przez niego kontroli jest więc zbadanie, czy organy administracji w toku rozpoznania sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Czyni to wedle stanu prawnego i na podstawie akt sprawy, istniejących w dniu wydania zaskarżonej decyzji. Po myśli zaś art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Z uwagi na powyższą regulację – w ocenie Sądu zaskarżone postanowienie nie narusza prawa, wobec czego skarga nie jest zasadna.

Przedmiotem kontroli Sądu jest postanowienie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydane dnia [...] czerwca 2013 r. utrzymujące w mocy postanowienie [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] marca 2013 r. odmawiające uzgodnienia rozbiórki schronu betonowego zlokalizowanego na działce o nr [...] przy ul. [...] we [...].

Podstawą materialno – prawną kontrolowanego postanowienia jest art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane zgodnie, z którym w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Z ww. przepisu wynika, iż w stosunku do obiektów budowlanych wpisanych do gminnej ewidencji zabytków pozwolenie na rozbiórkę wydaje właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Forma "uzgodnienia" zakłada współdziałanie organów, z których jeden prowadzi postępowanie główne (organ administracji architektoniczno-budowlanej), a drugi postępowanie subsydiarne (wpadkowe, incydentalne), przy czym w celu pozytywnego rozstrzygnięcia postępowania głównego wymagana jest zgodność stanowisk obu organów. Organ administracji architektoniczno-budowlanej rozstrzyga sprawę w drodze decyzji, natomiast stanowisko organu współdziałającego wyrażane jest w formie postanowienia. Z art. 106 § 1 i 5 k.p.a. wynika bowiem, że jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ (§ 1). Zajęcie stanowiska przez ten organ następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie (§ 5). Przy czym wyłom od tej regulacji wprowadza art. 39 ust. 4 ustawy - Prawo budowlane, który zobowiązuje wojewódzkiego konserwatora zabytków do zajęcia stanowiska w sprawie wniosku o pozwolenie na rozbiórkę obiektu ujętego w gminnej ewidencji zabytków bądź zlokalizowanego na obszarze ujętym w tej ewidencji, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska w tym terminie - zgodnie z ww. przepisem, uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych. Zasadą jest zatem ustanowienie fikcji prawnej w postaci domniemania zgody organu konserwatorskiego w przypadku, gdy ten nie wyraża stanowiska w terminie i formie przewidzianych w komentowanym przepisie.

W tym miejscu należy podnieść, że zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2010, Nr 75, poz. 474) do czasu założenia gminnej ewidencji zabytków decyzję, o której mowa w art. 39 ust. 3 i art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1004 r. – Prawo budowlane, wydaje się po uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków – w odniesieniu do zabytków znajdujących się w wykazie, o którym mowa w art. 7 ustawy.

Z materiału zebranego w niniejszej sprawie wynika, iż obiekt, którego dotyczy wniosek ujęty jest w karcie Ewidencyjnej Zabytków Architektury i Budownictwa Ośrodka Dokumentacji Zabytków jako mobilizacyjny fort piechoty.

Kwestią zasadniczą dla rozpoznania niniejszej sprawy było dokonanie oceny, czy organ konserwatorski odmawiając uzgodnienia rozbiórki schronu przekroczył granice uznania administracyjnego.

Przepisy prawa nie określają bowiem, w jakich przypadkach należy wydać pozwolenia a w jakich odmawia się jego udzielenia. Ocena ta powinna każdorazowo opierać się na ustaleniach dokonanych przez organ ochrony konserwatorskiej w konkretnej sprawie. W niniejszej sprawie organ odmawiając uzgodnienia rozbiórki schronu betonowego na działce nr [...] podnosząc jego wartość historyczną jako dzieła budownictwa obronnego z 1914 r. – nie przekroczył – w ocenie Sądu granic uznania administracyjnego. Organ w sposób należyty uzasadnił bowiem swoje rozstrzygnięcie, co pozwala na weryfikację prezentowanego poglądu.

Nadto należy podnieść, iż zarzuty skargi nie dotyczą kontrolowanej decyzji, a jedynie braku informacji o ochronie konserwatorskiej schronu.

Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł, jak w sentencji wyroku.