II SA/Po 861/13

Uzasadnienie

Tytułem wykonawczym z dnia [...] grudnia 2012 r., Nr [...] zobowiązano "X" Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L. do wypłaty zaległych wynagrodzeń pracowniczych oraz innych świadczeń pieniężnych przysługujących pracownikom Spółki. Organem wszczynającym egzekucję był Inspektor Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w P. Oddział w L.

Pismem z dnia [...] stycznia 2013 r. Prezes Zarządu Spółki X Sp. z o.o. - J. G., jako Prezes Zarządu uprawniony do jednoosobowej reprezentacji Spółki, złożył zarzuty na tytuł wykonawczy z dnia [...] grudnia 2012 r. i wniósł o umorzenie prowadzonego na jego podstawie postępowania. Zarzuty wniesiono na podstawie art. 33 pkt 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm., dalej "u.p.e.a."), W uzasadnieniu podniesiono, że tytułem wykonawczym z dnia [...] grudnia 2012 r. organ egzekucyjny zobowiązał Spółkę na mocy art. 11 w zw. z art. 33 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2007 r., Nr 89, poz. 589 ze zm.) do wypłaty wynagrodzeń zasadniczych za miesiąc maj, za czas niezdolności do pracy oraz innych świadczeń pracowniczych. Wskazano następnie, iż w obecnej chwili z majątku Spółki prowadzona jest egzekucja sądowa przez Komorników Sądowych. W toku prowadzonych czynności egzekucyjnych Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w L. przeprowadził w dniach [...] i [...] grudnia 2012 r. licytacje zajętych ruchomości dłużnika i tym samym uzyskał środki konieczne do zaspokojenia wierzycieli spółki, w tym również wierzytelności pracowników. Nie jest zatem wykluczone, iż w obecnej chwili świadczenia będące przedmiotem tytułu wykonawczego zostały już uregulowane. Podkreślono następnie, że w chwili obecnej Prezes Zarządu nie posiada informacji jaką kwotę udało się uzyskać wskutek przeprowadzonych licytacji oraz jakie roszczenia pracowników zostały z nich zaspokojone, albowiem to organ egzekucyjny dokonuje rozdysponowania środków uzyskanych wskutek przeprowadzonej licytacji. W związku z powyższym Spółka zwróciła się do Komornika Sądowego o udzielenie takiej informacji, jednakże do momentu wniesienia zarzutów nie uzyskała żadnej odpowiedzi.

Podkreślono ponadto, że dalsze nakładanie na spółkę obowiązku zapłaty pracownikom wskazanych w tytule wykonawczym świadczeń, może spowodować wypłacenie pracownikom nienależnego świadczenia w sytuacji, gdy otrzymali już oni swoje wynagrodzenie za pośrednictwem Komornika Sądowego uprawnionego do prowadzenia egzekucji. W tym też celu konieczna jest weryfikacja należności, które zaspokoił już Komornik. Podniesiono, że w prowadzonym postępowaniu doszło do sytuacji przewidzianej w art. 33 pkt 1 u.p.e.a., tj. wykonania obowiązku, co czyni zasadnym umorzenie przedmiotowego postępowania egzekucyjnego.

Postanowieniem z dnia [...] marca 2013 r., Nr rej: [...] Inspektor Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w P. Oddział w L., działając na podstawie art. 34 § 4 u.p.e.a., oddalił zarzuty w przedmiocie postępowania egzekucyjnego.

W uzasadnieniu powyższego postanowienia podniesiono, że Zobowiązana Spółka nie wypłaciła należności objętych treścią decyzji z dnia [...] czerwca 2012 r., nr [...]:

- Decyzja nr 1 - nie wypłacono: wynagrodzenia zasadniczego za maj 2012 r. w kwotach brutto: L. V. - [...] zł., W. A. - [...] zł., Z. A. - [...] zł., J. I. - [...] zł., J. Z. - [...] zł., W. R. - [...] zł.,

- Decyzja nr 2 - nie wypłacono: wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby za maj 2012 r. A. W. w kwocie [...] zł. brutto,

- Decyzja nr 3 - nie wypłacono: ekwiwalentów za urlop w kwotach brutto: L. V. - [...] zł., J. I. - [...] zł.,

- Decyzja nr 6 - nie wypłacono świadczenia określonego jako dodatki nieopodatkowane, kwoty po [...] zł za maj 2012 r.: L. V., W. A., Z. A., J. I., J. Z.,

- Ponadto wymienionym niżej pracownikom wypłacono wynagrodzenia za maj 2012 r. częściowo, do dnia kontroli nie wypłacono w kwotach netto: S. D. - [...] zł., R. R. - [...] zł.

Organ I instancji podniósł ponadto, że wskazane osoby nie posiadają prawomocnych orzeczeń sądowych zasądzających niewypłacone należności. Nie sposób zatem uznać za zasadną przedstawioną przez Zobowiązaną Spółkę argumentację, jakoby postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego doprowadziło do wykonania obowiązku, co czyni zasadnym umorzenie postępowania. Nie jest bowiem możliwe prowadzanie egzekucji sądowej na rzecz byłych pracowników, jeżeli nie posiadają orzeczeń sądowych podlegających wykonaniu.

Prezes Zarządu X Sp. z o.o., pismem z dnia [...] marca 2013 r., powołując art. 34 § 2, art. 33 pkt 1, art. 17 § 1 oraz art. 23 § 4 pkt 1 u.p.e.a., wniósł zażalenie na postanowienie organu I instancji w sprawie rozpoznania zarzutów. Postanowienie organu I instancji zaskarżył w całości wnosząc o jego uchylenie i umorzenie postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że organ I instancji dokonał błędnego ustalenia stanu faktycznego, stwierdzając jakoby wskazane w uzasadnieniu postanowienia osoby nie uzyskały prawomocnych orzeczeń sądowych. Wskazano zatem, iż z wymienionych osób chociażby R. W. posiada prawomocny tytułu wykonawczy, a mianowicie prawomocny nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w L. IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. IV Np. 310/12, który uprawnia go już do egzekucji. Ponadto I. J. posiada wydany nakaz zapłaty przez Sąd Rejonowy w L. IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. IV Np. 370/12/1. Z kolei w sprawie roszczeń V. L. toczy się obecnie sprawa sądowa przed Sądem Rejonowym w L. IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Podniesiono również, iż w chwili obecnej konta spółki są zajęte przez organy egzekucyjne, a tym samym nie ma fizycznej jak i prawnej możliwości dokonania ewentualnej wypłaty zaległych wynagrodzeń. Jako że dłużnik nie jest gospodarzem postępowania egzekucyjnego, nie ma on wpływu na działania dokonane przez organ egzekucyjny a tym samym nie ma wpływu na to czyje roszczenia zostaną zaspokojone w pierwszej kolejności.

Postanowieniem z dnia [...] czerwca 2013 r., Nr rej: [...] Okręgowy Inspektor Pracy w P., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z ze zm., dalej "k.p.a."), utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

W uzasadnieniu powyższego postanowienia organ II instancji podniósł, że postanowieniem z dnia [...] stycznia 2013 r., nr rej. [...], Inspektor pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w P. nałożył na X Sp. z o.o. z siedzibą w L. grzywnę w celu przymuszenia w kwocie [...] zł. Grzywna została nałożona w związku z prowadzonym przeciwko Spółce postępowaniem egzekucyjnym, którego celem jest doprowadzenie do wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym z dnia [...] grudnia 2012 r.

Dalej podniesiono, iż w związku z wniesionym przez Spółkę zażaleniem na postanowienie organu I instancji w przedmiocie oddalenia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego i zawartą w nim argumentacją, Okręgowy Inspektor Pracy w P. wezwał Zobowiązaną w dniu [...] kwietnia 2013 r. do udzielenia informacji - które z należności pracowniczych wskazanych w decyzjach nr 1-8 zawartych w nakazie z dnia [...] czerwca 2012 r., stanowiących obowiązek egzekwowany na podstawie tytułu wykonawczego z dnia [...] grudnia 2012 roku, a następnie przywołanych w uzasadnieniu postanowienia inspektora pracy w sprawie rozpoznania zarzutów z dnia [...] marca 2013 r. - objęte są prawomocnymi wyrokami właściwego sądu pracy. Jeżeli okazałoby się, że są objęte prawomocnymi wyrokami sądu pracy, Okręgowy Inspektor Pracy w P. poprosił o wskazanie sygnatur spraw, w ramach których doszło do wydania wyroku w danej sprawie. Celem umożliwienia Zobowiązanej przedłożenia wyżej opisanej informacji przedłużono termin rozpatrzenia zażalenia. Zobowiązana nie udzieliła jednak odpowiedzi na wezwanie organu odwoławczego, który - na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania przez organy Państwowej Inspekcji Pracy - ustalił, że należne świadczenia ze stosunku pracy niżej wymienionych osób, ujęte w egzekwowanych decyzjach, nie zostały wypłacone, a także nie są przedmiotem orzeczenia właściwego sądu pracy: A. W., A. Z., Z. J., D. S., R. R.

W związku z powyższym, organ II instancji podkreślił, że o wykonaniu egzekwowanego obowiązku można mówić tylko wtedy, gdy decyzja będąca obowiązkiem egzekwowanym w toku postępowania egzekucyjnego zostanie wykonana w całości. Jak wskazuje się w piśmiennictwie, przesłanka określona w art. 33 pkt 1 u.p.e.a. dotyczy sytuacji, gdy obowiązek zostanie wykonany przed wszczęciem egzekucji administracyjnej, tj. przed doręczeniem zobowiązanemu tytułu wykonawczego i postanowienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego. Wykonanie obowiązku po wszczęciu egzekucji może być wyłącznie podstawą umorzenia grzywny w celu przymuszenia, a nie umorzenia postępowania egzekucyjnego wskutek wniesienia zarzutu. Jeżeli zobowiązany wykonał obowiązek po podjęciu pierwszej czynności egzekucyjnej, to brak omawianej podstawy zarzutu i jednocześnie przesłanki do umorzenia postępowania egzekucyjnego, gdyż obowiązek istniał jeszcze w chwili wszczęcia egzekucji (por. Przybysz P., Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2003). Ponadto częściowa realizacja egzekwowanych decyzji w żadnym wypadku nie może być uznana za ich realizację, a stanowisko takie znajduje pełne oparcie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Dodatkowo organ II instancji podkreślił, że w przypadku wykonania obowiązku objętego tytułem wykonawczym nałożona grzywna może być - zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - umorzona lub zwrócona. Jeżeli zobowiązana wykona decyzje określone w punktach 1-8 nakazu z dnia [...] czerwca 2012 r. - w całości - może wystąpić do organu egzekucyjnego z wnioskiem o umorzenie nałożonej grzywny w trybie art. 125 u.p.e.a.

J. G. - działając w imieniu X Sp. z o.o. w upadłości układowej, wniósł w dniu [...] lipca 2013 r. skargę na powyższe postanowienie organu II instancji, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa, a mianowicie art. 56 § 1 pkt 5 u.p.e.a. w zw. z art. 140 ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 1112 ze zm.) poprzez prowadzenie postępowania egzekucyjnego, mimo że wobec skarżącej spółki została ogłoszona upadłość układowa na mocy postanowienia Sądu Rejonowego P. - [...] w P. XI Wydział Gospodarczy do spraw Upadłościowych i Naprawczych z dnia [...] marca 2013r. sygn. XI GU 7/13;

2. naruszenie przepisów postępowania a mianowicie art. 7, 77 § 1 i art. 80 k.p.a. (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) w zw. z art. 12 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy poprzez nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności niniejszej sprawy, a w szczególności przyczyn z powodu których nie doszło do wypłaty wynagrodzeń.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i umorzenie postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że organ prowadzi w oparciu o wydany tytuł wykonawczy postępowanie egzekucyjne, mimo iż postanowieniem Sądu Rejonowego w P. z dnia [...] marca 2013 r. wobec dłużnika została ogłoszona upadłość z możliwością zawarcia układu. Informacja ta została ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym, a także w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, a tym samym została podana do publicznej wiadomości. Zdaniem skarżącego organ winien w takim przypadku zawiesić postępowanie w przedmiotowej sprawie. Istotą zawieszenia postępowania jest bowiem powstrzymanie się przed podejmowaniem wszystkich czynności, do czasu podjęcia tegoż postępowania. Tym samym w sytuacji, gdy organ zawiesi postępowanie nie może toczyć się postępowanie w zakresie zgłoszonych zarzutów. Postępowanie w przedmiocie rozpoznania zarzutów jest postępowaniem prowadzonym w ramach postępowania egzekucyjnego, stanowi jego integralną część i nie mogą wobec niego mieć zastosowania inne zasady niż obowiązujące w postępowaniu egzekucyjnym. Jak wynika z treści art. 140 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu powoduje z mocy prawa zawieszenie toczących się postępowań z udziałem upadłego. Nadto skarżący podniósł, iż skarżąca Spółka pismem z dnia [...] czerwca 2013 r. złożyła do Sądu Rejonowego P. - [...] w P. XI Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych wniosek o zmianę sposobu prowadzenia postępowania z możliwością zawarcia układu na postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego. Zatem w przypadku uwzględnienia niniejszego wniosku, zastosowanie znajdzie przepis art. 146 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, przewidujący dalej idące konsekwencje aniżeli powołany wcześniej przepis art. 140 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Zgodnie bowiem z jego treścią postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności podlegającej zgłoszeniu do masy upadłości, wszczęte przed ogłoszeniem upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Postępowanie to umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Skarżący podniósł następnie, iż organ dokonał błędnego ustalenia stanu faktycznego, co ma istotny wpływ na wynik niniejszego postępowania. Zdaniem skarżącej Spółki organ nie zbadał w żaden sposób przyczyn, ani też nie wziął pod uwagę okoliczności, które stanowiły przyczynę niewypłacenia wynagrodzeń pracowniczych. J. G. wskazał także, że podejmował wszelkie kroki, aby doprowadzić do wypłaty wynagrodzeń pracownikom. Organ pominął zatem w swoich rozważaniach te okoliczności, które świadczyły o tym, iż pracodawca mimo wszystko chciał i miał zamiar te wynagrodzenia wypłacić, a jedynie bezczynność komornika doprowadziła do tego, iż świadczenia te nie zostały wypłacone. Z takim bowiem zamiarem wypłaty pensji pracownikom Prezes Zarządu, działający w imieniu Spółki. złożył do Komornika Sądowego wniosek oparty na przepisie art. 890 § 2 k.p.c. o zwolnienie zajętych kont bankowych spółki do wysokości wypłaty wynagrodzeń pracowniczych. Jako załącznik do niniejszego pisma przedłożona została lista płac oraz zestawienie wysokości wynagrodzeń, czym Spółka wypełniła dyspozycję objętą przepisem art. 890 § 2 k.p.c. uzasadniającą dokonanie takiego zwolnienia. Pomimo złożonego wniosku, Komornik Sądowy nie podjął żadnych czynności zmierzających do zwolnienia z zajęcia środków umieszczonych na kontach bankowych. Bezczynność komornika stała się podstawą do wniesienia skargi na czynności komornika do Sądu Rejonowego w L. Skarga została złożona w dniu [...] marca 2013 r. Powyższe świadczy, że brak wypłaty wynagrodzeń nie stanowi zawinionego działania Spółki. Organ reprezentujący Spółkę podjął bowiem wszelkie działania w celu zwolnienia środków pieniężnych i wypłaty wynagrodzeń pracownikom. Winy po stronie Zarządu Spółki nie dopatrzył się także Sąd Rejonowy w L. II Wydział Karny prowadzący postępowania przeciwko J. G. z wniosków o ukaranie skierowanych przez Państwową Inspekcję Pracy. Dlatego też J. G., sprawujący funkcję Prezesa Zarządu X sp. z o.o., na mocy wyroków Sądu Rejonowego w L. II Wydział Karny wydanych w dniach 25 czerwca 2013 r. w sprawie o sygn. II W 98/13, 27 czerwca 2013 r. w sprawie o sygn. 102/13, a także w dniu 10 kwietnia 2013 r. pod sygn. 1523/12 - został uniewinniony od stawianych mu zarzutów.

W odpowiedzi na skargę Okręgowy Inspektor Pracy w P. wniósł o jej oddalenie. Organ podniósł, że w myśl art. 33 pkt 8 u.p.e.a. podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego. Podkreślono zatem, że o zastosowaniu mniej uciążliwego środka egzekucyjnego można mówić tylko w przypadku, gdy istnieje w tym względzie możliwość wyboru. Jeśli natomiast w konkretnej sytuacji organ egzekucyjny ma do dyspozycji tylko jeden środek egzekucyjny, to wówczas jest zobowiązany do jego stosowania. Zastrzeżenia zobowiązanej dotyczące wysokości zastosowanej grzywny w celu przymuszenia nie mieszczą się więc w katalogu podstaw zarzutów sformułowanym w art. 33 u.p.e.a., a ponadto zostały podniesione dopiero na etapie wniesienia skargi do WSA w Poznaniu. Ustosunkowując się do powyższych zastrzeżeń wskazano, iż nawet w sytuacji, gdy pracodawca znajduje się w ciężkiej sytuacji finansowej, pracownicy nie powinni ponosić ujemnych konsekwencji z tego tytułu. Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy pracownicy nie ponoszą ryzyka prowadzenia przez pracodawcę działalności gospodarczej, a więc uzasadnienie niewypłacenia pracownikom należnego wynagrodzenia za pracę, a tym samym niewykonania ostatecznej decyzji inspektora pracy nakazującej wypłatę tychże świadczeń, brakiem pozytywnych wyników finansowych jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa pracy. Podkreślono również, że Zobowiązana może się uwolnić od zapłacenia grzywny, wykonując ciążący na niej obowiązek. Zdaniem Okręgowego Inspektora Pracy w P. organ egzekucyjny (inspektor pracy) wyznaczył wysokość grzywny w myśl wskazanych w orzecznictwie sądów administracyjnych zasad racjonalnego działania i niezbędności. Celem zastosowanego środka egzekucyjnego jest doprowadzenie do wykonania egzekwowanego obowiązku, Organ egzekucyjny powinien więc zastosować wobec zobowiązanego grzywnę w takiej wysokości, aby wykonanie egzekwowanego nakazu było dla zobowiązanego bardziej opłacalne, niż zapłacenie grzywny w celu przymuszenia. Jeżeli więc egzekwowana decyzja nakładała na zobowiązaną obowiązek niezwłocznego wypłacenia wskazanym w decyzji pracownikom należnych świadczeń ze stosunku pracy w łącznej kwocie [...] zł brutto, z czego do wypłacenia pozostały świadczenia ze stosunku pracy w łącznej kwocie [...] zł brutto i [...] zł netto, grzywna w wysokości [...] zł jest grzywną którą należy uznać za środek egzekucyjny zastosowany zgodnie z zasadą racjonalnego działania i zasadą niezbędności. Jak słusznie ocenił Inspektor Pracy, zważywszy na okres niewykonania decyzji przez Zobowiązaną, wysokość niewypłaconych świadczeń, fakt, że niewykonana decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy prawa, a także okoliczność, że należne świadczenia ze stosunku pracy stanowią często jedyną podstawę utrzymania pracowników i ich rodzin, zastosowaną grzywnę w wysokości [...] zł należy uznać za środek egzekucyjny zastosowany zgodnie z zasadą racjonalnego działania i zasadą niezbędności.

Odnosząc się do wydania przez Sąd Rejonowy P. [...] postanowienia o ogłoszeniu upadłości Zobowiązanej z możliwością zawarcia układu, Okręgowy Inspektor Pracy w P. wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze - ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu ma znaczenie dla toczących się postępowań egzekucyjnych, o ile dotyczą one wierzytelności objętych z mocy prawa układem. Zauważono zatem, że obowiązek egzekwowany przez Inspektora Pracy OIP w P. na mocy tytułu wykonawczego z dnia [...] grudnia 2012 r., jest - mimo że dotyczy decyzji nakazujących wypłatę należnych świadczeń pracowniczych - obowiązkiem o charakterze niepieniężnym. Organy Państwowej Inspekcji Pracy, zgodnie z art. 20 § 2 u.p.e.a., prowadzą wyłącznie egzekucję obowiązków o charakterze niepieniężnym. W każdym przypadku bowiem inspektor pracy egzekwuje obowiązek określonego zachowania się pracodawcy polegający na zapewnieniu pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy bądź na wypłaceniu należnych świadczeń ze stosunku pracy. Powyższe stanowisko, zdaniem organu II instancji, nie budzi żadnych wątpliwości w świetle orzeczeń sądów administracyjnych stwierdzających, iż nakaz wypłaty wynagrodzenia jest skierowany do pracodawcy i w sytuacji, gdy ten nie zrealizuje ciążących na nim obowiązków, mogą być w stosunku do niego stosowane środki przewidziane w egzekucji świadczeń niepieniężnych. W świetle powyższego organ II instancji stwierdził, że ogłoszenie upadłości dłużnika z możliwością zawarcia układu, nie wywołuje bezpośrednich skutków w zakresie postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez organy Państwowej Inspekcji Pracy, gdyż egzekwują one obowiązki o charakterze niepieniężnym, które nie są z mocy prawa objęte układem.

Pismem z dnia [...] września 2013 r. Syndyk masy upadłości Spółki zawiadomił Sąd, iż postanowieniem Sądu Rejonowego P. - [...] w P., XI Wydział Gospodarczy z dnia 30 lipca 2013 r., syg. akt XI GUp 15/13 - zmieniono sposób prowadzenia postępowania upadłościowego powoda w ten sposób, że ogłoszono upadłość likwidacyjną Spółki.

Zarządzeniem tut. Sądu z dnia 23 grudnia 2013 r. oznaczono jako stronę skarżącą Syndyka masy upadłości spółki pod firmą "X Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w L.".

Pismem z dnia [...] grudnia 2013 r. Syndyk M. O., działając jako syndyk masy upadłości Zobowiązanej Spółki oświadczył, iż popiera skargę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Skarga okazała się zasadna.

Stosownie do treści art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, że zadaniem sądu administracyjnego jest jedynie sprawdzenie, czy zaskarżona decyzja została wydana zgodnie z przepisami prawa materialnego oraz czy przy jej podejmowaniu nie zostały naruszone w sposób istotny przepisy postępowania administracyjnego. Natomiast stosownie do treści art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy i nie jest związany zarzutami oraz wnioskami skargi, a także powołaną podstawą prawną. Badając pod tym kątem zaskarżone postanowienie Sąd stwierdził, że przy jego wydaniu doszło do naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).

Zaskarżonym postanowieniem utrzymano rozstrzygnięcie organu I instancji, którym oddalono zarzuty w przedmiocie postępowania egzekucyjnego.

Przechodząc do merytorycznej oceny sprawy zauważyć należy, iż na podstawie odesłania zawartego w art. 18 u.p.e.a. w postępowaniu egzekucyjnym w administracji znajdują odpowiednie zastosowanie również zasady ogólne postępowania administracyjnego uregulowane w k.p.a. (zob. np. A. Skoczylas [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, A. Skoczylas, System prawa administracyjnego. Tom 9. Prawo administracyjne procesowe, Warszawa 2010, s. 389 i nast.). Organ administracji obowiązany jest każdorazowo dążyć do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (art. 7 k.p.a.), co wiąże się z obowiązkiem zebrania w sposób wyczerpujący całego niezbędnego dla prawidłowego załatwienia sprawy materiału dowodowego. W opinii Sądu zasadom tym organ II instancji nie sprostał.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż wydając zaskarżone postanowienie organ II instancji nie ustalił, czy w okresie, jaki upłynął od wydania postanowienia przez organ I instancji, uległa zmianie sytuacja faktyczna i prawna Spółki. Zarzut ten jest uzasadniony, bowiem w zażaleniu Prezes zobowiązanej Spółki wskazywał na trudności finansowe oraz prowadzone egzekucje komornicze, w tym z majątku Spółki. Zaskarżone postanowienie wydano po upływie dwóch miesięcy od wniesienia zażalenia, a skierowane do Spółki wezwanie z dnia [...] maja 2013 r. pozostało, bez odpowiedzi, co dodatkowo przemawiało, za poczynieniem w tym zakresie stosownych ustaleń. Za celowością tych działań przemawia ujawniona na etapie wniesienia skargi okoliczność wydania w dniu [...] marca 2013 r. przez Sąd Rejonowy P. – [...] w P. XI Wydział Gospodarczy postanowienia o ogłoszeniu upadłości dłużnika "X" Sp. z o.o. z siedzibą w L. z możliwością zawarcia układu z wierzycielem (sygn. akt XI GU 7/13). Zatem pomiędzy postanowieniem organu I instancji oddalającego zarzuty, a wydaniem zaskarżonego postanowienia, doszło do ogłoszenia upadłości Spółki z możliwością zawarcia układu, która to okoliczność mogła mieć istotne znaczenie dla prowadzonego przez organ postępowania egzekucyjnego.

Ogłoszenie upadłości Spółki znacząco zmieniło jej sytuację prawną, m.in. w zakresie możliwości spłaty przez nią zaległych zobowiązań. Naczelną zasadą postępowania upadłościowego pozostaje bowiem wymóg takiego jego prowadzenia, aby, w miarę możliwości, roszczenia wierzycieli zostały zaspokojone w jak najwyższym stopniu, przy jednoczesnym rozważeniu zachowania przedsiębiorstwa dłużnika w całości (zob. art. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tj. Dz.U. z 2012r. poz. 1112 – dalej jako "p.u.n."). W związku z tym ustawodawca postanowił, że postępowanie egzekucyjne (lege non distinguente: tak sądowe, jak i administracyjne) dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem, wszczęte przed ogłoszeniem upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości (art. 140 ust. 1 zdanie pierwsze p.u.n.). Z mocy prawa układem objęte są, co do zasady, wierzytelności powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości dłużnika (art. 272 ust. 1 p.u.n.). Wprawdzie zasada ta nie odnosi się wprost do należności ze stosunku pracy – gdyż te, jak wynika z art. 273 ust. 2 p.u.n., zostają objęte układem pod warunkiem, że wierzyciel (pracownik) wyrazi na to zgodę, to sam fakt możliwości objęcia układem należności pracowników, za ich zgodą, nie jest obojętny z perspektywy toczącego się równolegle postępowania egzekucyjnego. Wyrażenie zgody przez pracownika skutkuje bowiem zawieszeniem postępowania egzekucyjnego w stosunku do jego wierzytelności objętej układem, na podstawie art. 140 p.u.n., stosowanego per analogiam (za: A. Jakubecki [w:] A. Jakubecki, F. Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2011, teza 7 do art. 140). Pamiętać również należy, że zgodnie z art. 279 ust. 4 p.u.n., restrukturyzacja na podstawie układu dotyczy też wierzytelności niepieniężnych. Możliwym jest, iż z mocy tego przepisu nastąpi przekształcenie wierzytelności niepieniężnej w pieniężną. W konsekwencji niedopuszczalne staje się wówczas również egzekwowanie przez organy Państwowej Inspekcji Pracy obowiązku wypłaty przez pracodawcę takiej należności. Wobec powyższego, niewątpliwie obowiązkiem organu II instancji w niniejszej sprawie, po uprzednim ustaleniu statusu Spółki, było zbadanie, czy egzekwowane należności pracownicze zostały objęte układem, tj. czy pracownicy złożyli stosowne oświadczenia.

Na etapie postępowania sądowoadministracyjnego sytuacja prawna Spółki uległa dalszej zmianie, w związku z postanowieniem Sądu Rejonowego P. - [...] w P., XI Wydział Gospodarczy z dnia 30 lipca 2013 r., sygn. akt XI GUp 15/13, którym zmieniono sposób prowadzenia postępowania upadłościowego w ten sposób, że ogłoszono upadłość likwidacyjną Spółki.

Zgodnie z art. 75 ust. 1 p.u.n., jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości.

Zgodnie z art. 146 p.u.n. postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności podlegającej zgłoszeniu do masy upadłości, wszczęte przed ogłoszeniem upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości, a umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

O ile na etapie postępowania zażaleniowego mogła mieć miejsce częściowa niemożność egzekwowania przez organy inspekcji pracy obowiązków nakazanych decyzją stanowiącą podstawę do wystawienia w dniu [...] grudnia 2012 r. tytułu egzekucyjnego, to z chwilą ogłoszenia upadłości likwidacyjnej Spółki nie jest to możliwe. W tych uwarunkowaniach przedmiotowe postępowanie egzekucyjne jest z mocy prawa zawieszone.

Z powyższych względów skarga okazała się zasadna.

W zaskarżonym postanowieniu zawarto również argumentację odnoszącą się do zarzutów podniesionych przez Spółkę w zażaleniu na wydane w dniu [...] stycznia 2013 r. postanowienie o wymierzeniu grzywny w celu przymuszenia. Z dostarczonych Sądowi akt postępowania egzekucyjnego nie wynika, czy zażaleniu temu nadano bieg i czy zostało rozpatrzone po wydaniu ostatecznego postanowienia o oddaleniu zarzutów. W tych uwarunkowaniach celowe jest w tym miejscu zwrócenie uwagi, iż w przypadku wniesienia zarówno zarzutów, jak i zażalenia na postanowienie o zastosowaniu środka egzekucyjnego, oba środki prawne powinny zostać rozpatrzone, przy czym jako pierwsze powinny zostać rozpoznane zarzuty.

Sąd nie podzielił natomiast pozostałych zarzutów skargi. Spółka wniosła zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego podnosząc częściową niewymagalność tytułów wykonawczych wobec dokonania spłat części wynagrodzeń pracowniczych. Organ I instancji oddalił zarzuty uznając, że o wykonaniu egzekwowanego obowiązku można mówić tylko wtedy, gdy decyzja będąca obowiązkiem egzekwowanym w toku postępowania egzekucyjnego zostanie wykonana w całości. Stanowisko to należy uznać za prawidłowe. Ponadto wskazać należy, iż wnosząc zarzut nieistnienia obowiązku określony art. 33 pkt 1 u.p.e.a., zobowiązana Spółka powinna przedstawić dowody potwierdzające, że obowiązek nie istnieje. Zobowiązana Spółka wezwana przez organ II instancji o dostarczenie informacji i dokumentów pozwalających na zweryfikowanie podnoszonych w zażaleniu okoliczności, do wezwania z dnia [...] maja 2013 r. nie zastosowała się, co uprawniało ten organ do uznania, że okoliczności podniesione w uzasadnieniu pisma wnoszącego zarzuty oraz w zażaleniu nie wystąpiły.

Mając wszystko to na uwadze Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku. W przedmiocie wykonalności zaskarżonego aktu (pkt 2 sentencji wyroku) Sąd wypowiedział się stosownie do dyspozycji art. 152 p.p.s.a. O kosztach postępowania (pkt 2 sentencji wyroku) Sąd orzekł na mocy art. 200 i art. 205 § 1 p.p.s.a., uwzględniając koszt uiszczonego przez Skarżącą wpisu w wysokości [...] zł.

Ponownie rozpoznając sprawę organ II instancji uwzględni wskazania i oceny prawne zawarte w niniejszym uzasadnieniu.