VI SA/Wa 1876/13

Uzasadnienie

Decyzją Urzędu Patentowego RP z dnia [...] marca 2013 r., działającego w trybie postępowania spornego, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu [...] lutego 2013 r. wniosku B. O., prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą A. w R. (dalej wnioskodawca) o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy "Mistrz" o numerze [...], udzielonego na rzecz A. Sp. z o.o. z siedzibą w C. (uprawniona), na podstawie art. 164 oraz art. 129 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 120 ust. 1 oraz art. 129 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 129 ust. 2 pkt 1 i pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, z późn. zm.; dalej: p.w.p.) oraz art. 98 k.p.c. w związku z art. 256 ust. 2 ustawy p.w.p., oddalono wniosek oraz przyznano uprawnionej od wnioskodawcy kwotę w wysokości 1 600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie.

W uzasadnieniu przypomniano, że w dniu [...] listopada 2011 r. do Urzędu Patentowego RP wpłynął wniosek wnioskodawcy o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy słowno-graficzny "Mistrz" o nr [...] udzielonego na rzecz uprawnionej, w zakresie towarów z klasy 16, tj. "krzyżówek, czasopism i książek z krzyżówkami".

Wnioskodawca jako podstawę prawną żądania unieważnienia prawa ochronnego na sporny znak towarowy wskazał art. 164 w związku z art. 129 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 120 ust. 1 p.w.p. w zakresie "krzyżówek", alternatywnie art. 129 ust. 1 pkt 2 ustawy pwp w zakresie "krzyżówek" oraz art. 129 ust. 1 pkt 2 ustawy p.w.p. w zakresie "czasopism i książek z krzyżówkami".

W uzasadnieniu interesu prawnego wnioskodawca podniósł, iż wprowadza do obrotu publikacje, w tym czasopisma krzyżówkowe z wykorzystaniem kolorowych ramek, oraz, że działa na tym samym rynku, co uprawniona. Jego zdaniem, prawa ochronne na znaki obejmujące kolorowe ramki przysługujące uprawnionemu stanowią ograniczenie swobody gospodarczej wnioskodawcy. To ograniczenie jest niedopuszczalne, zważywszy, że te znaki zarejestrowane na rzecz uprawnionego (w tym sporny znak [...]), w jego ocenie, nigdy nie miały zdolności rejestrowej (konkretnej zdolności odróżniającej), w zakresie kwestionowanym przez wnioskodawcę. Jako podstawę interesu prawnego wskazał przepisy dotyczące swobody działalności gospodarczej, zwłaszcza art. 20 Konstytucji RP oraz art. 6 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r., Nr 155, poz. 1095).

Wnioskodawca stwierdził, że rejestracja znaku towarowego "Mistrz" o nr [...] dla krzyżówek nastąpiła z naruszeniem art. 129 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 120 ust. 1 ustawy p.w.p., bowiem, w ocenie wnioskodawcy, krzyżówki nie są towarem. Podniósł, że zgodnie z definicjami słownikowymi, krzyżówką jest "zgadywanka graficzna polegająca na wpisywaniu liter odgadniętych wyrazów w krzyżujące się ze sobą rubryki". Wnioskodawca stwierdził, że stosownie do obowiązującego prawa, nie ma możliwości rejestracji w charakterze znaków towarowych oznaczeń dla zadań logicznych, matematycznych czy też jakichkolwiek innych szarad umysłowych. Krzyżówka jest bowiem zadaniem logicznym, nie jest natomiast ani towarem ani usługą. Wskazał, że w świetle przepisu art. 120 ust. 1 ustawy p.w.p. oznaczenie staje się znakiem towarowym z chwilą związania go z towarem w sposób pozwalający zindywidualizować towar na podstawie pochodzenia. Znak towarowy stanowi, według wnioskodawcy, pojęciowy związek oznaczenia z towarem lub usługą. Jeśli taki związek nie istnieje, oznaczenie w ogóle nie może być znakiem towarowym i jest wyłączone z rejestracji na podstawie art. 120 ust. 1 p.w.p.. Brak związku pojęciowego oznaczenia z towarem (usługą) może wynikać z faktu, że przedmiot zgłoszony do rejestracji jako towar nie stanowi towaru.

W przypadku potraktowania przez Urząd Patentowy pojęcia "krzyżówka" jako synonimu czasopisma krzyżówkowego (jako potoczne określenie czasopisma krzyżówkowego) jako podstawę unieważnienia prawa ochronnego na sporny znak towarowy w zakresie krzyżówek wskazał art. 129 ust. 1 pkt 2 ustawy p.w.p.

Wnioskodawca stwierdził, że znak towarowy "Mistrz" o nr [...] nie ma konkretnej zdolności odróżniającej dla czasopism i książek z krzyżówkami oraz dla krzyżówek, w razie potraktowania pojęcia krzyżówka jako synonimu czasopisma szaradziarskiego. Nie miał tej zdolności już w dacie zgłoszenia do rejestracji. Podniósł, że kolorowa ramka w spornym znaku oraz kratki w tej ramce, w które wpisywane są hasła, są od dawna elementami typowymi (zwyczajowymi) dla wydawnictw krzyżówkowych. Kratki są elementami koniecznymi dla wskazanych czasopism, a ramki mają charakter estetyczny, tym bardziej, że służą one do osiągnięcia efektu kolorowego boku, od dawna powszechnie stosowanego na rynku wydawniczym. Podkreślił, że kolorowe ramki były w Polsce, jeszcze przed datą zgłoszenia spornego znaku towarowego, powszechnie stosowane dla publikacji szaradziarskich. Stwierdził, że uprawniony jest świadomy tego faktu, skoro sam, wnosząc o unieważnienie praw ochronnych na inne znaki obejmujące kolorowe ramki, wskazuje na praktykę powszechnego stosowania takich ramek dla czasopism szaradziarskich. Załączył przykłady kolorowych ramek, przedkładanych przez uprawnionego w innych postępowaniach. Ponadto wnioskodawca podniósł, że określenie "Mistrz" w spornym znaku zostanie odebrane przez konsumenta jako oznaczenie opisowe. Element ten czytelnie bowiem wskazuje na cechy (właściwości) oznaczanych towarów, tj. na stopień trudności zadań krzyżówkowych. Jest więc oznaczeniem ogólnoinformacyjnym. Wnioskodawca wskazał, że właściwością takich oznaczeń jest to, iż nie mogą być one chronione jako znaki towarowe i winny pozostawać do dowolnego wykorzystania przez ogół zainteresowanych zgodnie z ich znaczeniem. Słowny element "Mistrz", jego zdaniem, jest więc bez znaczenia z punktu widzenia całościowego oddziaływania spornego znaku towarowego, zwłaszcza, że jest w tym znaku słabo widoczny. W konsekwencji jest prawdopodobne, że element ten zostanie pominięty przez przeciętnego odbiorcę przy całościowej percepcji oznaczenia. Z tego powodu, określenie "Mistrz" nie podlega ochronie, w razie zastosowania go dla publikacji z krzyżówkami. Nie nadaje ono również, zdaniem wnioskodawcy, konkretnej zdolności odróżniającej całemu spornemu oznaczeniu. Wnioskodawca ponadto podniósł, że rejestracja spornego znaku towarowego wskazuje na naganną intencję uprawnionego, który w istocie dąży do uzyskania monopolu na używanie kolorowych ramek dla czasopism i książek z krzyżówkami. Oznaczenie w postaci kolorowych ramek oraz oznaczeń słownych informujących o stopniu trudności zadań krzyżówkowych nie może być przedmiotem monopolu używania dla wskazanych towarów i powinno pozostać dostępne dla wszystkich zainteresowanych uczestników obrotu gospodarczego.

W piśmie z dnia [...] grudnia 2011 r. uprawniony wniósł o oddalenie wniosku o unieważnienie spornego prawa ochronnego. Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 129 ust 1 pkt 1 w zw. z art. 120 ust. 1 ustawy p.w.p., podkreślił, iż celem powyższych przepisów jest wyłącznie uregulowanie, co może być znakiem towarowym i informować o pochodzeniu towaru (tzw. abstrakcyjna zdolność odróżniania). Przedmiotem zainteresowania tego przepisu jest więc znak in abstracto, tj. bez odniesienia go do konkretnych towarów. W tym kontekście uprawniony podniósł, iż rolą art. 120 ust. 1 oraz art. 129 ust. 1 pkt 1 p.w.p. jest definiowanie, co może informować o pochodzeniu jakiegokolwiek towaru i jest rzeczą bezsporną w literaturze przedmiotu, że tzw. "abstrakcyjna zdolność odróżniania", uregulowana przez omawiany przepis prawa, pozostaje kwestią niezależną od towarów i usług. Niezależnie, uprawniony zwrócił uwagę, iż wnioskodawca nie wyjaśnił dlaczego krzyżówki nie mogą być towarem. Stwierdził, że krzyżówka może być wydrukowana na zwykłej kartce papieru i jako taka sprzedawana, np. podróżnym na dworcach kolejowych. Fakt, że obecnie dominują na rynku periodyki obejmujące kilkadziesiąt krzyżówek wynika z praktyki obrotu tego typu czasopismami. Ponadto podkreślił, iż prowadzi również działalność polegającą na sprzedaży towaru w postaci pojedynczych "krzyżówek" dla poszczególnych firm czy wydawnictw takich jak: "[...]", "[...]", "[...]", "[...]", "[...]", "[...]", "[...]" i wielu innych. Tak więc, zdaniem uprawnionego, istnieje możliwość sprzedaży towaru w postaci pojedynczych krzyżówek, co tylko potwierdza, iż krzyżówka może być odrębnym towarem jak każdy inny przedmiot.

Uprawniony stanął na stanowisku, że słowno-graficzny znak towarowy "Mistrz" o nr [...] posiada zdolność odróżniającą dla towarów dla których został zarejestrowany. Po pierwsze, jest on znakiem słowno-graficznym, a nie znakiem tylko graficznym. Po drugie, o ile ramki bez żadnych napisów, dodatkowych wzorów, kratek, czy innych elementów graficznych rzeczywiście można uznać za pozbawione konkretnej zdolności odróżniającej dla czasopism szaradziarskich czy krzyżówek, o tyle nadanie tym ramkom dodatkowych elementów graficznych w postaci kratek oraz przede wszystkim elementu słownego w postaci słowa "Mistrz" jest decydujące dla posiadania zdolności odróżniającej tego znaku towarowego jako całości. Uprawniony stwierdził, że w orzecznictwie przyjmuje się, iż w znakach słowno-graficznych dominujące i decydujące znaczenie ma element słowny. Uprawniony zauważył, iż kluczowe znaczenie słownych części w znakach towarowych mieszanych wynika przede wszystkim z faktu, że elementy słowne są lepiej zapamiętywane przez konsumentów. Uprawniony podkreślił, iż w spornym słowno-graficznym znaku towarowym "Mistrz" [...] to właśnie element słowny "Mistrz" jest elementem wyróżniającym tego oznaczenia. O ile bowiem przeciętny konsument rzeczywiście może nie rozróżniać pochodzenia czasopism szaradziarskich od różnych wydawców na podstawie samej tylko kolorowej ramki, o tyle będzie on znak towarowy w postaci pomarańczowej ramki w kratkę wraz ze słowem "Mistrz" łączył i kojarzył zawsze z jednym i tym samym źródłem pochodzenia, gdyż żaden inny wydawca na rynku nie stosuje dla czasopism szaradziarskich kolorowych ramek z takim właśnie napisem. Uprawniony podkreślił, iż w żadnym z przywołanych przez wnioskodawcę dowodów nie ma ani jednego, który wskazywałby, iż istniała praktyka oznaczania czasopism szaradziarskich kolorowymi ramkami z napisami, tak jak w przypadku znaku uprawnionego. Zatem, w ocenie uprawnionego, konsument, dokonując zakupu czasopisma uprawnionego, nie będzie wskazywał na czasopismo "z pomarańczową ramką", gdyż takich czasopism jest na rynku szaradziarskim zapewne wiele, tylko będzie wskazywał na czasopismo szaradziarskie "Mistrz" jedyne i pierwsze tego rodzaju czasopismo, które pojawiło się na rynku. Uprawniony zarzucił, że wnioskodawca próbuje ów słowny element bagatelizować stwierdzając, iż "słowny element "Mistrz" jest w tym znaku słabo widoczny". Uprawniony zgodził się, że sam napis "Mistrz" stanowi mniejszą część znaku [...] jako całości, niemniej jednak wynika to ze specyfiki tego znaku. Wskazał, iż elementem graficznym spornego znaku jest ramka, która ze swojej natury jest dużych rozmiarów, co nie zmienia faktu, iż dla przeciętnego odbiorcy, który, co zauważył i sam wnioskodawca, przyzwyczajony jest do używania w czasopismach szaradziarskich "typowego, powszechnie stosowanego" elementu w postaci ramki, elementem wyróżniającym w spornym znaku będzie właśnie słowny element "Mistrz". Powoduje to, że znak sporny jako całość posiada zdolność odróżniającą wystarczającą do pełnienia funkcji znaku towarowego. Uprawniony zarzucił ponadto, iż wnioskodawca próbuje nadto zmniejszyć znaczenie słownego elementu "Mistrz" uznając, iż element ten w spornym znaku zostanie odebrany przez konsumenta jako oznaczenie opisowe, które wskazuje na cechy (właściwości) oznaczanych towarów, tj. na stopień trudności zadań krzyżówkowych.

Uprawniony stwierdził również, że wnioskodawca w stosunku do słowa "Mistrz" używa określenia "oznaczenie ogólnoinformacyjne", lecz nie wyjaśnia co ono właściwie oznacza, czy według wnioskodawcy są to krzyżówki trudne, bardzo trudne, czy może łatwe. Uprawniony powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 17 listopada 2010 r., sygn. akt VI SA/ Wa 1090/10, w którym stwierdzono, iż używanie sformułowania "oznaczenie ogólnoinformacyjne" nie jest prawidłowe. Uprawniony podniósł, że na rynku czasopism (w tym również czasopism szaradziarskich) istnieje powszechnie stosowana praktyka oznaczania czasopism tytułami odnoszącymi się do treści tam zawartych i - co ważniejsze - Urząd Patentowy zarejestrował setki znaków towarowych będących jednocześnie tytułami czasopism o charakterze całkowicie sugestywnym wobec treści zawartych w tych czasopismach. Wskazał przykłady takich zarejestrowanych przez Urząd Patentowy znaków towarowych, przeznaczonych do oznaczania towarów w klasie 16. Podniósł, iż w zwykłych warunkach obrotu czasopismami jest utrwalonym zwyczajem, że tytuł danej pozycji może mieć określoną konotację językową o właściwościach sugestywnych pozostającą w związku z problematyką danego periodyku. Na tym bowiem rynku przeciętny odbiorca jest przyzwyczajony do faktu, że oferta wydawnicza jest indywidualizowana w obrocie przez oznaczenia o określonym znaczeniu słownikowym, pozostającym w pewnym związku z zawartością danego periodyku. Wobec powyższego, zdaniem uprawnionego, znak sporny jako posiadający określoną grafikę i element słowny "Mistrz" jest dla czasopism szaradziarskich znakiem wręcz wybitnie fantazyjnym. Ponadto uprawniony wskazał, że charakter odróżniający znaku może wynikać z połączenia elementów, nawet jeżeli każdy z nich osobno jest pozbawiony charakteru odróżniającego, a w chwili zgłoszenia spornego znaku do rejestracji nie istniała praktyka oznaczania czasopism szaradziarskich kolorowymi ramkami wraz z dodatkowymi wyrazami, tj. np. "Geniusz", "Uczeń", "Znawca". Podniósł, że wnioskodawca nie przedstawił żadnego materiału dowodowego, który by taką praktykę potwierdzał. Odnośnie zarzutu dążenia przez uprawnionego do uzyskania monopolu na używanie kolorowych ramek w obrocie, uprawniony stwierdził, iż to właśnie wnioskodawczyni próbowała w przeszłości zakazać mu wprowadzania do obrotu różnych czasopism powołując się na posiadanie przez siebie kolorowe ramki. Ponadto podkreślił, iż powołując się na przysługujący mu znak sporny nie będzie mógł zakazać wprowadzania do obrotu jakichkolwiek czasopism opatrzonych pomarańczowymi ramkami, lecz tylko czasopism opatrzonych pomarańczowymi ramkami z napisem "Mistrz", gdyż tylko takie czasopisma będą naruszały jego prawa wyłączne do spornego znaku.

W piśmie z dnia [...] lutego 2012 r. wnioskodawca podtrzymał wniosek o unieważnienie prawa ochronnego na sporny znak towarowy. Stwierdził, iż znak sporny został zgłoszony dla krzyżówek, które jako zadania logiczne nie są ani towarami ani usługami. Towarem jest jednostronicowa ulotka czy arkusz obejmujący nadrukowane zadanie logiczne. Do obrotu wprowadzać można, jego zdaniem, kartkę z krzyżówką, a nie samą krzyżówkę. Zdaniem wnioskodawcy, ten tok rozumowania potwierdza również sam uprawniony. Ponadto, w opinii wnioskodawcy, ani element graficzny w postaci kratek, ani wyraz "Mistrz" nie mają konkretnej zdolności odróżniającej dla publikacji krzyżówkowych. Oznaczenie słowne "Mistrz" wskazuje na wysoki stopień trudności zadań krzyżówkowych zawartych w tych czasopismach, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę inne znaki uprawnionego z elementami słownymi, tj. "Uczeń", "Student", "Znawca" czy "Geniusz", które także wskazują na poziom trudności zadań krzyżówkowych. Zdaniem wnioskodawcy, kupujący czasopisma krzyżówkowe jest świadomy, iż zadania krzyżówkowe są na różnych poziomach trudności i wymagany jest różny poziom wiedzy do ich rozwiązania. Ponadto wnioskodawca wskazał, że znak sporny obejmuje prezentacje kluczowych elementów wewnętrznej strony czasopisma krzyżówkowego, z kratkami przeznaczonymi na wpisywanie liter, które nie oddziałuje na percepcję konsumenta przy zakupie towaru. Odnośnie zarzutu monopolizacji znaków obejmujących elementy kolorowych ramek wskazał, iż to uprawniony złożył pozew przeciwko wnioskodawcy, w którym domagał się orzeczenia względem wnioskodawcy zakazu wprowadzenia do obrotu czasopism z barwnymi ramkami.

Na rozprawie w dniu [...] lutego 2013r. strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Wnioskodawca wskazał ostatecznie jako podstawę prawną żądania unieważnienia prawa ochronnego na sporny znak towarowy art. 129 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 120 ust. 1 p.w.p. w zakresie krzyżówek alternatywnie art. 129 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 w zakresie krzyżówek oraz art. 129 ust 1 pkt 2 w związku z art. 129 ust. 2 pkt 1 i pkt 2 w odniesieniu do czasopism i książek z krzyżówkami. Ponadto podniósł, że element słowny "Mistrz", podobnie jak pozostałe elementy spornego znaku towarowego nie nadają mu, jako całości, charakteru odróżniającego. Wyraz "Mistrz" oraz pozostałe elementy znaku spornego są niewidoczne podczas zakupu czasopism krzyżówkowych. Podkreślił, iż moment zakupu tych towarów przez przeciętnego odbiorcę jest najważniejszy także dla oceny zdolności odróżniającej. Znak słowno - graficzny, który nie jest widoczny podczas zakupu, nie może odróżniać towarów. Podniósł, że wyraz "Mistrz" jest pisany niewielką czcionką i zajmuje niewielką część spornego znaku towarowego. Stwierdził, że gdyby sporny znak towarowy był umieszczony na okładce czasopisma szaradziarskiego, jest bardzo możliwe, że przeciętny konsument w ogóle by tego elementu nie zauważył. Natomiast gdyby przeciętny odbiorca zauważył ten element na okładce czasopisma szaradziarskiego, chociaż znak ten nie występuje na okładce, a wewnątrz czasopisma szaradziarskiego, to element ten zostałby odebrany jako informacja o istotnej cesze towaru, jaką jest stopień trudności zadań szaradziarskich zawartych w czasopiśmie. Powyższe stanowisko, zdaniem wnioskodawcy, uzasadnia model przeciętnego odbiorcy, jako osoby należycie poinformowanej, uważnej i racjonalnej. Taka osoba postrzegając znak z elementem "Mistrz" bez wątpienia może pomyśleć, że wyraz ten jest wskazówką cechy towaru. Podkreślił, że informacyjny charakter elementu słownego "Mistrz" potwierdził sam uprawniony (załącznik nr 4 do pisma procesowego z dnia [...] lutego 2012 r.) wskazując, że krzyżówki są zróżnicowane ze względu na poziomy trudności: laik, uczeń, student, znawca, mistrz i geniusz. Wobec tego, zdaniem wnioskodawcy, tym łatwiej przeciętny odbiorca może pomyśleć, że chodzi o stopień trudności zadania szaradziarskiego. Podniósł, iż sporny znak towarowy nie jest oznaczeniem wskazującym na pochodzenie towarów z jednego i tego samego przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw, ale jest to prezentacja części towaru - wewnętrznej strony czasopisma szaradziarskiego. Przeciętny konsument, w ocenie wnioskodawcy, nie potraktuje takiej prezentacji, jako znaku towarowego.

Uprawniona w odpowiedzi na argumenty strony przeciwnej stwierdziła, że nie przedstawiła ona żadnego dowodu na okoliczność tego, aby sporne znaki towarowe były zamieszczone wewnątrz czasopism szaradziarskich. Zwrócił uwagę, iż załącznik nr 4 do pisma procesowego z dnia [...] lutego 2012 r. dotyczy regulaminu udziału w konkursach internetowych o nazwie krzyżówki on-line. Wymienione w pkt 7 c regulaminu nazwy dotyczą gracza, a nie towaru. Ponadto wskazał, iż nie ma bezpośredniej, natychmiastowej i niewymagającej głębszej refleksji asocjacji pomiędzy słowem "Mistrz" a czasopismami szaradziarskimi. Powołał się na artykuł Ryszarda Skubisza pt. "Zdolność odróżniająca znaku towarowego w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (Wynalazczość i ochrona własności intelektualnej. Wspólnotowe i krajowe regulacje prawne w dziedzinie ochrony własności przemysłowej pod red. Alicji Adamczak). Stwierdziła, iż w znaku spornym nie tylko jeden element jest dystynktywny, ale cały znak towarowy ma zdolność odróżniającą, jako kompozycja. Powołał się na pkt. 40 orzeczenia ETS z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie C - 56/10 P. wskazując, że nawet znak towarowy składający się z elementów niedystynktywnych jako całość może mieć zdolność odróżniającą.

Wnioskodawca natomiast podniósł, że przeciętny odbiorca wie, co oznacza słowo "mistrz" i należy przyjąć, że będzie je traktował w sposób zbieżny z treścią słownikową. Nieistotne jest rozróżnienie czy zadania krzyżówkowe są w wersji on - linę czy w wersji papierowej. Istotne jest, że uprawniony wskazał, iż takie wyrazy jak "mistrz, laik, geniusz" wskazują na stopień trudności zadania krzyżówkowego. Wskazał, iż uprawniona, wbrew swoim twierdzeniom, rości sobie prawa do znaków towarowych w postaci barwnych ramek, czego dowodem jest pismo stanowiące załącznik nr 5 do pisma procesowego z dnia [...] lutego 2012 r. Powołując się na specyfikę rynku szaradziarskiego stwierdził, że jeżeli czasopisma krzyżówkowe oznaczone jako "uczeń, student, znawca, mistrz i geniusz" będą umieszczone obok siebie przeciętny odbiorca w sposób bezpośredni i bez głębszej refleksji skojarzy je ze stopniem trudności zadań szaradziarskich. Jednocześnie podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko, że sporny znak nie jest umieszczany na okładkach czasopism szaradziarskich. Stwierdził ponadto, iż nie jest regułą w żadnym wypadku, iż znak towarowy składający się z elementów niedystynktywnych, jako całość ma zdolność odróżniającą.

Uprawniona natomiast podniosła, iż słowo "mistrz" w formie rzeczownikowej nie jest używane do opisu stopnia trudności czasopism szaradziarskich, diagram krzyżówki jest umieszczony także na stronie tytułowej czasopisma.

Wnioskodawca podniósł, iż oceny zdolności dokonuje się biorąc pod uwagę konkretny znak towarowy w kontekście rynkowym, a w rozpatrywanej sprawie najważniejsze jest to, że sporny znak towarowe nie jest widoczny w trakcie zakupu czasopism krzyżówkowych.

Urząd Patentowy przede wszystkim rozważył kwestię interesu prawnego wnioskodawcy w rozpatrywanej sprawie uznając, że wnioskodawca posiada interes prawny w domaganiu się unieważnienia prawa ochronnego na sporny znak towarowy. Przy tej ocenie UP odwołał się do przepisów art. 20 i 22 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. W świetle tych przepisów legitymowany do wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy jest każdy podmiot, któremu znak ten przeszkadza w prowadzeniu działalności gospodarczej. Kolegium Orzekające stwierdziło, że niemożność używania przez wnioskodawcę w działalności gospodarczej, którą prowadzi na tym samym rynku co uprawniony, oznaczenia stanowiącego sporny znak towarowy, który w jego ocenie, pozbawiony jest zdolności odróżniającej i jako taki powinien pozostać do swobodnego użytku przez wszystkich uczestników obrotu gospodarczego, stanowi ograniczenie swobody jego działalności gospodarczej, a co za tym idzie uzasadnia jego interes prawny w domaganiu się unieważnienia prawa ochronnego na sporny znak towarowy. Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (wyrok SN z dnia 4 grudnia 2002 r., sygn. akt III RN 218/01), który wyraził pogląd, że przedsiębiorca, który domaga się dostępu do rynku w ten sposób, że chce opisowo oznaczać sprzedawane towary ma interes prawny w domaganiu się unieważnienia prawa z rejestracji opisowego znaku towarowego.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca wskazał, że prawo ochronne na sporny znak towarowy zostało udzielone z naruszeniem art. 129 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 120 ust. 1 p.w.p. w zakresie "krzyżówek" alternatywnie art. 129 ust 1 pkt 2 w związku z art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 pwp w zakresie "krzyżówek" oraz art. 129 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 p.w.p. w zakresie "czasopism i książek z krzyżówkami".

Organ wskazał, iż każde oznaczenie, które zostało zgłoszone w celu uzyskania ochrony jako znak towarowy musi spełnić podstawowy warunek jakim jest posiadanie zdolności odróżniającej, którą stanowi wykazywanie przez znak dostatecznych cech mogących utkwić w świadomości i pamięci odbiorcy, sprawiających że znak jest tzw. "signum" identyfikującym towar w obrocie. Pojęcie znaku towarowego definiuje się przez pryzmat jego podstawowej funkcji, tj. funkcji oznaczenia pochodzenia, a za immanentną cechę znaku uznaje się jego zdolność odróżniania w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa, zatem odróżniania towarów na podstawie ich pochodzenia. Zdolność odróżniająca musi wynikać ze struktury znaku, ma więc znaczenie konstytutywne. Chodzi tu bowiem o potencjalną zdatność symbolu do odróżniania "w ogóle", a zatem o taką cechę oznaczenia, która oceniana jest w oderwaniu, a więc niezależnie od zgłaszanych, konkretnych towarów (usług), które miałyby być sygnowane danym oznaczeniem. Znakiem towarowym może być jedynie takie oznaczenie, które cechuje zarówno zmysłowa postrzegalność, jednolitość jak i samodzielność względem towaru. Wymóg zdolności odróżniającej niezbędny do uzyskania przez znak ochrony jest spełniony, gdy znak odróżnia w stopniu dostatecznym. Warunkiem nadawania się oznaczenia do kojarzenia towaru z konkretnym przedsiębiorcą jest również jego jednolitość i konkretność. Oznaczenie musi występować w jednej i tej samej, stałej postaci, takiej, która pozwala na jego łatwe i szybkie zapamiętywanie (wyrok NSA z dnia 8 czerwca 2005 r., sygn. akt GSK 65/05). Ponadto oznaczenie musi spełniać wymóg graficznej przedstawialności. Zgodnie z art. 120 ustawy p.w.p. znakiem towarowym może być wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. Katalog oznaczeń, które mogą być zarejestrowane jako znak towarowy ma charakter przykładowy.

W rozpatrywanej sprawie UP uznał za niezasadny zarzut udzielenia prawa ochronnego na sporny znak towarowy z naruszeniem art. 129 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 120 ust. 1 pwp w odniesieniu do "krzyżówek".

Stawiając ten zarzut wnioskodawca stwierdził, że "krzyżówka" jako zadanie logiczne nie jest towarem ani usługą, a tym samym nie istnieje możliwość udzielenia prawa ochronnego na sporny znak towarowy dla "krzyżówek", które nie są towarami ani usługami.

Urząd Patentowy nie podzielił tego stanowiska uznając, iż "krzyżówka" jest towarem, który może być przedmiotem transakcji handlowych. W obrocie gospodarczym działają firmy układające i sprzedające gotowe krzyżówki innym firmom, takie jak chociażby uprawniony. Słuszne jest stanowisko uprawnionego, że słowo "krzyżówka" jest powszechnie używane w języku potocznym jako oznaczenie czasopisma szaradziarskiego mogącego zawierać nie tylko zadania diagramowe (krzyżówki), ale także inne zagadki (np. szarady), a także jest podawane na stronach internetowych różnych kolporterów jako określenie kategorii towarów - czasopism szaradziarskich. Także OHIM rejestrując na rzecz uprawnionej dwa znaki towarowe "100" i "300" na produkty w postaci krzyżówek uznał, iż są one towarem. Takie stanowisko UP znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym m. in. w wyroku z dnia 28 grudnia 2012r., sygn. akt VI SA/Wa 1927/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził: "krzyżówka mieści się w definicji towaru przyjętej w prawie wspólnotowym, zgodnie z którą towarem jest każdy produkt posiadający wartość pieniężną, który jako taki może być przedmiotem transakcji handlowych. Krzyżówki mogą być towarami, ponieważ są to produkty będące przedmiotami transakcji handlowych oraz posiadające określoną wartość majątkową. Ponadto określenie krzyżówka w języku potocznym stanowi synonim czasopisma zawierającego zadania logiczne".

W przedmiotowej sprawie UP uznał także za niezasadny zarzut udzielenia prawa ochronnego na sporny znak towarowy z naruszeniem art. 129 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 p.w.p. w odniesieniu do "krzyżówek, czasopism i książek z krzyżówkami".

Należy wskazać, iż wyłączona jest możliwość udzielenia praw ochronnych na oznaczenia nie mające dostatecznych znamion odróżniających, to znaczy takich, które nie nadają się do oznaczania w obrocie towarów, dla których zostały zgłoszone. Znamiona odróżniające znaku towarowego zawierają się w jego strukturze i jeżeli budowa znaku nie wykazuje jakichkolwiek cech charakterystycznych, to znak taki pozbawiony jest dostatecznych znamion odróżniających i nie nadaje się do identyfikacji towaru jako pochodzącego od konkretnego przedsiębiorcy. Zatem, kryterium oceny występujących w znaku znamion odróżniających są cechy strukturalne ocenianego znaku towarowego wobec towarów przeznaczonych do oznaczania ocenianym znakiem - ocena zdolności in concreto.

Konieczna jest zatem ocena znaku z punktu widzenia towarów i warunków obrotu. Dostateczne znamiona odróżniające tkwiące w formie przedstawieniowej znaku (w jego formie i treści), a więc w wyrazie, obrazie, melodii, układzie itp. należy odnieść do towaru, dla którego znak jest przeznaczony. Znak może wykazywać zdolność odróżniającą wobec niektórych towarów, a nie mieć jej wobec innych. Można przyjąć, że ocena zdolności odróżniającej jest wypadkową dwóch elementów. Z jednej strony forma przedstawieniowa znaku musi być "sama w sobie" na tyle charakterystyczna, aby mogła identyfikować towar. Z drugiej strony musi zapewnić kupującemu możliwość dokonania wyboru towaru, według niej, bez konieczności ustalania pochodzenia towaru drogą okrężną (np. zmuszać do szukania na towarze nazwy producenta).

Charakter odróżniający znaku towarowego należy ocenić - z jednej strony - przez odniesienie do towarów i usług, dla których został zarejestrowany, a z drugiej strony - uwzględniając sposób postrzegania tego znaku przez właściwy krąg odbiorców.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca zakwestionował zdolność odróżniającą znaku sporego w odniesieniu do następujących towarów: "krzyżówki, czasopisma i książki z krzyżówkami". Towary te skierowane są do szerszej grupy konsumentów. Ze względu na niską cenę należy je uznać za towary ogólnodostępne, powszechnego użytku. Ich nabywcami są osoby w różnym wieku, niezależnie od płci, wykształcenia, statusu społecznego. Przez niektórych z nich tego typu publikacje nabywane są sporadycznie, są też jednak nabywcy, którzy posiadają określone preferencje co do tego typu szarad czy krzyżówek, i którzy wydawnictwa tego gatunku nabywają regularnie. Takie stanowisko UP znajduje potwierdzenie w ugruntowanym orzecznictwie sądowym (por. VI S/ Wa 1283/09 z dnia 28 października 2009r, podobnie w wyrokach w sprawach VI SA/Wa 1527/09, VI SA/ Wa 1332/09, VI SA/Wa 1660/09, VI SA/ Wa 132/10, VI SA/Wa 1937/10). Organ również wskazał, iż osoby, które regularnie nabywają krzyżówki są osobami zainteresowanymi rozwiązywaniem krzyżówek, nierzadko są to hobbyści. W ocenie UP, są to odbiorcy uważni, którzy na tle wielu rodzajów dostępnych na rynku czasopism ze zwiększoną niż przeciętna rozwagą dokonują zakupu krzyżówek. Odbiorcy ci, poszukując czasopism krzyżówkowych, dokonują bardziej wnikliwej percepcji opatrywanych nimi oznaczeń i identyfikują oznaczenie krzyżówki z określonym przedsiębiorcą, jako źródłem jego pochodzenia. Jest to zatem odbiorca właściwe poinformowany i uważny.

Sporny znak towarowy jest oznaczeniem słowno- graficznym o jasnopomarańczowych polach, składającym się z kratek, opisanych przez uprawnionego jako diagram krzyżówki, prostokątnej ramki w kolorze pomarańczowym, umieszczonej dookoła kratki, oraz słowa "Mistrz" znajdującego się na tle ramki nad kratką, u góry z prawej strony.

Wnioskodawca zarzucił, że kolorowa ramka oraz kratki w tej ramce, w które wpisywane są litery są od dawna elementami typowymi, wręcz koniecznymi dla wydawnictw krzyżówkowych (kratki) lub też mają charakter estetyczny, ponieważ służą do osiągnięcia efektu kolorowego boku, od dawna powszechnie stosowanego na rynku wydawniczym dla czasopism szaradziarskich. Ponadto zarzucił, iż określenie "Mistrz" w znaku spornym zostanie odebrane przez konsumentów jako oznaczenie opisowe, wskazujące na cechy oznaczanych towarów, tj. na stopień trudności zadań krzyżówkowych, jest więc oznaczeniem ogólnoinformacyjnym. Wskazał także, iż element "Mistrz" jest bez znaczenia dla całościowego oddziaływania znaku towarowego, ponieważ jest elementem słabo widocznym, który zostanie pominięty przez przeciętnego odbiorcę przy całościowej percepcji oznaczenia.

UP stwierdził, biorąc pod uwagę cechy strukturalne spornego znaku towarowego, że jako całość posiada on dostateczne znamiona odróżniające. W ocenie UP, o ile elementów takich jak ramka w kolorze pomarańczowym oraz umieszczona wewnątrz niej kratka, którą sam uprawniony opisał w podaniu jako "diagram krzyżówki o jasnopomarańczowych polach" nie sposób uznać za elementy odróżniające spornego znaku towarowego, o tyle element słowny "Mistrz" jest takim elementem odróżniającym. W ocenie UP kratki tworzące diagram krzyżówki są typowym, wręcz koniecznym elementem krzyżówek, natomiast pomarańczowa ramka wokół diagramu krzyżówki jest powszechnym elementem graficznym stosowanym na rynku wydawnictw krzyżówkowych, co powoduje, że brak im charakteru odróżniającego. W związku z tym żaden z tych elementów znaku spornego nie ma konkretnej zdolności odróżniającej dla publikacji z krzyżówkami. UP uznał natomiast, iż słowo "Mistrz" w żadnym swoim znaczeniu, nie odnosi się bezpośrednio i w sposób konkretny do w/w towarów lub ich cech, a tym samym nie można uznać go za element opisowy, pozbawiony zdolności odróżniającej. Słowo "Mistrz" ma bowiem wiele znaczeń, między innymi oznacza człowieka zdecydowanie lepszego od innych w jakiejś dziedzinie, osobę godną naśladowania, uznaną przez innych za wzór, ale także stanowi tytuł zwierzchników niektórych stowarzyszeń i zakonów rycerskich, czy tytuł osoby lub drużyny, która zwyciężyła w zawodach sportowych lub konkursie lub dyplomowanego rzemieślnika, a także wykwalifikowanego pracownika nadzorującego pracę podległych sobie robotników (patrz: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, dostępny pod adresem internetowym: http://sjp.pwn.pl/szukaj/mistrz). Słowo "Mistrz" w znaku spornym choć jest zapisane niewielką czcionką zostało umieszczone w takim miejscu, że jest wyraźnie widoczne i bez wątpienia zostanie zauważone przez odbiorców. W ocenie UP, oznaczenie "Mistrz" jedynie drogą skojarzeń myślowych może doprowadzić odbiorców do stwierdzenia, że chodzi o stopień trudności zadania szaradziarskiego, a to za mało, żeby uznać je za opisowe względem w/w towarów. Należy wskazać, iż oznaczeniami opisowymi są tylko takie oznaczenia, w przypadku których wskazane powyżej skojarzenie, z punktu widzenia przeciętnego odbiorcy, występuje bez głębszej refleksji (por. R. Skubisz, "Zdolność odróżniająca znaku towarowego w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich", w: Wynalazczość i Ochrona Własności Intelektualnej zeszyt 29). O charakterze informacyjnym elementu słownego "Mistrz", w ocenie UP, nie może świadczyć pismo stanowiące załącznik nr 4 do pisma wnioskodawcy z dnia [...] lutego 2012 r., w którym wskazano, iż krzyżówki są różnicowane ze względu na poziom trudności: laik, uczeń, student, znawca, mistrz i geniusz, ponieważ w istocie odnoszą się one w sposób aluzyjny do osoby rozwiązującej krzyżówki, a nie krzyżówki jako takiej, co powoduje, że nie jest możliwe bezpośrednie skojarzenie tą drogą trudności zadania szaradziarskiego. Ponadto o zdolności odróżniającej znaku towarowego świadczy jego postrzeganie przez odbiorców towarów do sygnowania których jest on przeznaczony, a nie to jak jest on opisywany przez uprawionego. Biorąc zaś pod uwagę znaczenie słowa "Mistrz" nie sposób przyjąć, aby odbiorcy w sposób natychmiastowy i bez głębszej refleksji wiązali je ze stopniem trudności zadania szaradziarskiego.

Wnioskodawca zarzucił, że sporny znak nie jest widoczny w trakcie zakupu w/w towarów, a tym samym nie może odróżniać tych towarów. Należy zatem zauważyć, że wnioskodawca poprzestał jedynie na ogólnym stwierdzeniu tego faktu nie przedstawiając żadnych dowodów na tę okoliczność. Jednocześnie należy wskazać, iż kwestia czy i w jakiej postaci występuje w obrocie znak będący przedmiotem oceny jest zagadnieniem nie mającym znaczenia dla oceny jego zdolności odróżniającej, ponieważ ochrona znaku dotyczy konkretnej jego formy (postaci), jaka została zgłoszona i na tej podstawie wpisana do rejestru. (R. Skubisz, System Prawa Prywatnego, Prawo własności przemysłowej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012).

Mając na uwadze powyższe UP uznał, ze sporny znak towarowe jako całość posiada dostateczne znamiona odróżniające, a co za tym idzie nadaje się do odróżniania w obrocie w/w towarów, ponieważ przeciętny odbiorca na jego podstawie jest w stanie dokonać wyboru czasopism z krzyżówkami, jako pochodzących od konkretnego podmiotu.

Skargę na powyższą decyzję wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wnioskodawca, zarzucając zaskarżonej decyzji:

I. Naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć (i w istocie miało) istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit, (c) p.p.s.a.), a mianowicie:

1. Zarzut naruszenia art. 7, 77 § 1, 80 oraz 107 § 3 K.p.a. poprzez brak podjęcia wszelkich niezbędnych kroków do dokładnego wyjaśnienia sprawy, błędne ustalenia faktyczne, dowolną ocenę materiału dowodowego oraz uzasadnienie zaskarżonej decyzji w sposób, który nie spełnia wymogów uzasadnienia decyzji administracyjnej - w zakresie, w jakim Urząd Patentowy potwierdził konkretną zdolność odróżniającą znaku "Mistrz" ([...]), pomimo że ten znak nie cechuje się samodzielnością względem oznaczanych towarów, gdyż jest tylko prezentacją części tych towarów;

2. Zarzut naruszenia art. 7, 77 § 1, 80 oraz 107 § 3 K.p.a. poprzez brak podjęcia wszelkich niezbędnych kroków do wyjaśnienia sprawy, błędne i dowolne ustalenia faktyczne oraz uzasadnienie zaskarżonej decyzji w sposób, który nie spełnia wymogów uzasadnienia decyzji administracyjnej - w zakresie, w jakim Urząd uznał, że element słowny "Mistrz" jest elementem odróżniającym, który nadaje spornemu znakowi towarowemu jako całości charakter odróżniający, podczas gdy element "Mistrz", w razie jego widoczności, musiałby być kwalifikowany jako opisowy względem kwestionowanych towarów (publikacji z krzyżówkami);

3. Zarzut naruszenia art. 7, 77 § 1, 80 K.p.a. oraz 107 § 3 K.p.a. poprzez błędną i dowolną ocenę materiału dowodowego oraz uzasadnienie zaskarżonej decyzji w sposób, który nie spełnia wymogów uzasadnienia decyzji administracyjnej - w zakresie, w jakim Urząd Patentowy przyjął, iż element słowny "Mistrz" odnosi się "w sposób aluzyjny do osoby rozwiązującej krzyżówki, a nie krzyżówki jako takiej", podczas gdy z materiału dowodowego niniejszej sprawy jednoznacznie wynika, iż ww. element słowny wskazuje na poziom trudności zadania krzyżówkowego;

4. Zarzut naruszenia art. 7 K.p.a. poprzez obciążenie skarżącego wymogiem dowodzenia okoliczności negatywnych i pominięcie podstawowej reguły postępowania dowodowego, w myśl której fakty negatywne nie podlegają dowodzeniu.

II. Naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit, (a) p.p.s.a.), a mianowicie:

1. Naruszenie art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 p.w.p. poprzez błędną interpretację, wyrażającą się w przyjęciu wadliwego rozumienia związku pomiędzy znakiem i oznaczanymi towarami, wymaganego do potwierdzenia informacyjnego charakteru oznaczenia - co spowodowało błędne uznanie konkretnej zdolności odróżniającej elementu "Mistrz" i w konsekwencji błędne potwierdzenie konkretnej zdolności odróżniającej całego spornego znaku;

2. Naruszenie art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 p.w.p. poprzez błędną interpretację i błędne zastosowanie, wyrażające się w przyjęciu - przy ocenie opisowego charakteru elementu "Mistrz" – wadliwego modelu przeciętnego odbiorcy publikacji szaradziarskich, który odbiega od unijnego modelu należycie poinformowanego, uważnego i racjonalnego konsumenta;

3. Naruszenie art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 p.w.p. poprzez błędną interpretację wyrażającą się w pominięciu, przy ocenie zdolności odróżniającej oznaczenia, realiów obrotu oznaczanymi towarami;

4. Naruszenie art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 p.w.p. poprzez błędną wykładnię wyrażającą się w pominięciu, przy ocenie konkretnej zdolności odróżniającej znaku, interesu uczestników rynku w ochronie przed monopolizacją oznaczeń niedystynktywnych - podczas gdy ten interes ma zasadnicze znaczenie na tle w/w przepisów, a jego należyte uwzględnienie sprzeciwia się ochronie spornego znaku jako znaku towarowego.

W związku z powyższym skarżąca wniosła o uchylenie skarżonej decyzji Urzędu Patentowego oraz zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów według norm przepisanych.

W ocenie skarżącej, Urząd Patentowy nie rozważył, że prezentacja znaku świadczy, iż chodzi o część towaru (wewnętrzną stronę czasopisma), gdyż ramki i kratki, w które są wpisywane litery, są typowymi elementami stron czasopisma krzyżówkowego. Już ten fakt dowodzi, że spornego oznaczenia nie można traktować jako znaku towarowego. Ta zarejestrowana postać znaku towarowego to nic innego, jak część samego towaru (czasopisma krzyżówkowego), czego dowodzą przykłady stron z kolorowymi ramkami i kratkami z różnych czasopism krzyżówkowych sprzed daty zgłoszenia spornego znaku. Sporny znak nie stanowi samodzielnego oznaczenia odróżniającego, gdyż jest odwzorowaniem części towaru (wewnętrznej strony czasopisma). Już więc z tego powodu znak nie posiada konkretnej zdolności odróżniającej. To natomiast, że skarżąca nie udowodniła, że sporny znak nie jest umieszczany bezpośrednio na towarze, jest niemożliwe do wykazania, jako okoliczność negatywna niemożliwa do udowodnienia (negativa non sunt probanda).. Udowodnienie tej okoliczności, że sporny znak wnioskodawczyni umieszcza na okładce czasopisma, leżało po stronie wnioskodawczyni, a nie skarżącej.

Za błędne i dowolne skarżąca uznała przyjęcie przez organ, że jeden element znaku "mistrz" (wykluczono bowiem kolorowa ramkę i kratkę) nadaje znakowi zdolność odróżniającą. Sam wygląd znaku potwierdza, że jest on prezentacją wewnętrznej strony czasopisma, która oczywiście w chwili zakupu czasopisma nie jest widoczna, co stanowi odniesienie do konkretnej zdolności odróżniającej znaku towarowego. Zatem w chwili zakupu element słowny "mistrz" nie może być widoczny dla nabywcy, natomiast organ patentowy tej kwestii nie rozważył w swoich ustaleniach.

Ten element słowny, zdaniem skarżącej, opisuje stopień trudności zadania, dlatego nie może być znakiem towarowym, gdyż jak zauważa Urząd Patentowy, krzyżówki kupują również hobbyści, a więc osoby posiadające wiedzę, iż słowo "mistrz" oznacza stopień trudności krzyżówki, tak jak słowa "uczeń, znawca, mistrz czy geniusz". Należy więc przyjąć, że słowo "mistrz" ma charakter informacyjny w odniesieniu do samego towaru. Skarżąca zarzuciła Urzędowi Patentowemu sprzeczność w argumentacji, gdyż z jednej strony traktuje odbiorcę jako uważnego i dobrze poinformowanego, by z drugiej uznać, iż taki odbiorca nie powiąże słowa "mistrz" ze stopniem trudności krzyżówki.

Skarżąca zarzuciła organowi administracji brak zbadania całego materiału dowodowego przedłożonego w sprawie, co doprowadziło Urząd Patentowy do niewłaściwych i dowolnych ustaleń. W tym zakresie wskazała na Regulamin udziału w konkursach internetowych "Krzyżówki on-line" organizowanych przez skarżącą oraz okładkę czasopisma szaradziarskiego skarżącej, określanych stopień trudności krzyżówek właśnie przez podanie odpowiedniego słowa "uczeń...geniusz".

Zdaniem skarżącej, opisowość spornego znaku towarowego, jego informacyjny charakter, może być postrzegany przez przeciętnego odbiorcę na skutek skojarzenia myślowego słowa "mistrz" ze stopniem trudności zadania, a więc jako wskazówka co do cechy towaru. W tym zakresie skarżąca odwołała się do orzecznictwa unijnego cytując przedłożone wyroku. Podkreślano, że przy przyjęciu przez Urząd Patentowy faktu nabywania towaru oznaczanego spornym znakiem przez osoby, które często krzyżówek nie rozwiązują ale także przez hobbystów tej rozrywki, to już ta część odbiorców słowo "student" bezpośrednio będzie kojarzyć ze stopniem trudności krzyżówki. Zatem znak jest znakiem informacyjnym w odniesieniu do towaru.

Jak podkreślała skarżąca, inni wydawcy publikacji szaradziarskich przez rejestrację znaku MISTRZ nie będą mogli tego wyrażenia zamieszczać na swoim towarze. W związku z tym zasadny był zarzut monopolizacji rynku spornym znakiem. W tym zakresie wskazano na zgłoszenie przez wnioskodawczynię do rejestracji następnych oznaczeń również z ramkami kolorowymi i kratkami z wyrażeniami "laik, uczeń znawca, mistrz i geniusz", co w ocenie skarżącej potwierdza, że wnioskodawczyni chce uzyskać wyłączność na niedystynktywne elementy tych znaków (kolor ramek i kratki) i zmonopolizować rynek tymi oznaczeniami

W odpowiedzi na skargę Urząd wniósł o jej oddalenie, nawiązując do argumentacji podniesionej w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów odnoszących się do słuszności rozstrzygnięcia.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.– Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.; zwaną dalej p.p.s.a.).

Rozpoznając skargę w świetle powołanych wyżej kryteriów należy uznać, że zasługuje ona na uwzględnienie.

Przedmiotem rozpoznania przez Sąd była skarga na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] marca 2013 r., którą oddalono wniosek wnioskodawczyni – B. O., prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą A. w R. o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy "Mistrz" o numerze [...], udzielonego na rzecz uprawnionej – A. Sp. z o.o. z siedzibą w C.

Zaskarżonej decyzji zarzucono najpierw naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności art. 7, 77 § 1, 80 oraz 107 § 3 K.p.a., a następnie naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 129 ust. 2 pkt 1 i 2 p.w.p.

Zgodnie z art. 164 P.w.p. warunkiem wszczęcia postępowania w sprawie unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy jest wykazanie się przez wnioskodawcę interesem prawny. W ocenie Sądu, B. O. wykazała interes prawny w zgłoszeniu swojego żądania. Wnioskodawczyni, tak jak skarżąca, jest wydawcą krzyżówek i czasopism szaradziarskich, stąd zgodnie z art. 20 i art. 22 Konstytucji RP oraz z art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej mogła czuć się zagrożona w wykonywanej działalności gospodarczej faktem wprowadzenia do obrotu gospodarczego spornego znaku towarowego w sytuacji, w której kwestionuje zdolność odróżniającą jako taką tego znaku, a także kwestionuje konkretną jego zdolność odróżniającą. W takiej sytuacji, w której stwierdza również, że znak nie nadający się w ogóle do rejestracji, może czuć się zagrożona wprowadzeniem do obrotu oznaczenia, które nie powinno podlegać ochronie, gdyż może to przeszkadzać skarżącej w jej działalności gospodarczej.

Zdaniem skarżącej, sporny znak towarowy w zakresie jego elementów graficznych (kolorowa ramka i kratka) nie spełnia wymagań odróżniających, gdyż tego rodzaju elementy graficzne występowały w czasopismach i krzyżówkach innych wydawców przed zgłoszeniem znaku słowno - graficznego MISTRZ do ochrony.

Także Urząd Patentowy uznał, iż kolorowa ramka w znaku i kratka nie mogą być elementami odróżniającymi znaku. Barwna ramka wokół diagramu krzyżówki jest elementem powszechnie stosowanym na rynku wydawniczym krzyżówek, a więc nie może mieć charakteru odróżniającego. Kratka natomiast została przez samą uczestniczkę postępowania określona, jako "diagram krzyżówki o kolorowych polach" i ten element znaku również jest typowy (charakterystyczny, wręcz konieczny) dla krzyżówek. W związku z tym, jak stwierdził organ patentowy, żaden z tych elementów znaku nie ma konkretnej zdolności odróżniającej dla publikacji z krzyżówkami.

Trafnie także organ administracji uznał, że "krzyżówka" może być towarem, jako że sprzedawana jest, tak jak czyni to uczestniczka postępowania. Nie chodzi bowiem o samo pojęcie "krzyżówki" jako zadania lub rozrywki, lecz o powiązanie tego zadania i rozrywki z nośnikiem, na którym jest zamieszczana. Posiada więc postać materialną, tak jak towar wprowadzany do obrotu handlowego.

Skarżąca podkreślała jednak, że Urząd Patentowy, z naruszeniem przepisów postępowania – art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 K.p.a. – nie rozważył tej kwestii, iż forma przedstawienia spornego znaku towarowego jest w istocie wewnętrzną kartką czasopisma. Innymi słowy, nie rozważył, czy czasami sam znak towarowy nie jest towarem (tworzywem). Jeżeli bowiem sporny znak towarowy w swojej postaci słowno – graficznej składa się z kolorowej ramki, kratek ("diagram krzyżówki o pomarańczowych polach") i ze słowa "mistrz", to czy nie jest on sam towarem lub jego częścią.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, uwaga ta jest uzasadniona. Jeżeli bowiem znak towarowy w całej swojej postaci jest częścią czasopisma wydawanego przez uczestniczkę postępowania będącego towarem, to jednocześnie sam nie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów, dla których został zgłoszony, gdyż jest tożsamy z tym towarem. Będąc więc sam towarem nie może sam siebie jako towar odróżniać od innych towarów. W tym zakresie Urząd Patentowy, z naruszeniem wskazanych przepisów postępowania, które to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie przedstawił w zaskarżonej decyzji ani stosownych ustaleń, ani argumentacji poddającej się ocenie Sądu.

W ocenie Sądu, także inna uwaga skarżącej nie jest pozbawiona słuszności. Urząd Patentowy uznał, że krzyżówki, czasopisma i książki z krzyżówkami są towarem powszechnego użytku, nabywanym przez całe społeczeństwo, jednocześnie stwierdzając, że nierzadko nabywają je także osoby z określonymi preferencjami (wymaganiami) – tzw. hobbyści. Konstatacja ta ma związek ze stwierdzeniem skarżącej o znaczeniu słowa "mistrz" zawartego w spornym znaku towarowym.

Osoby nie będące owymi hobbystami mogą zwracać uwagę na element słowny spornego znaku jako na pochodzenie (źródło) towaru. Jednakże nie sposób odmówić racji skarżącej, że osoby regularnie rozwiązujące krzyżówki będą słowo to odbierały jako określony stopień trudności zadania, a więc jako wyrażenie opisowe (informacyjne) o krzyżówce. Urząd Patentowy, uznając ten element znaku spornego za dystynktywny i odróżniający oraz - choć mało widoczny to jednak postrzegany przez nabywców - także, z naruszeniem wymienionych przepisów postępowania, nie przeprowadził swojej argumentacji pod katem rozumienia tego słowa przez osoby często zajmujące się tego rodzaju rozrywka. Tymczasem skarżąca wskazywała, że takie osoby kojarzą wprost owe wyrażenie, jako informację o stopniu trudności krzyżówki. W tych warunkach znaczenia nabiera także zarzut skarżącej wywodzony na podstawie art. 80 K.p.a. Jeżeli bowiem organ administracji, kategoryzując odbiorców krzyżówek (zadań szaradziarskich) na rzadko korzystających z tej rozrywki i na jej hobbystów, elementu znaku "mistrz" (uznając go za odróżniający) nie uznał za wskazujący dla hobbystów na stopień trudności krzyżówki, powinien w tym zakresie wykazać się argumentacją szerszą niż odniesienie się do znaczenia tego słowa w słowniku języka polskiego. Powinien także przedstawić szerszą argumentację, dlaczego w rozumieniu organu administracji ta grupa odbiorców, dopiero drogą skojarzeń myślowych, po głębszej refleksji, może uznać to słowo jako określenie stopnia trudności zadania.

Akcentowany w tym zakresie zarzut skarżącej opierał się na dowodach przedłożonych w toku postępowania administracyjnego, do których Urząd Patentowy w argumentacji przedstawionej w zaskarżonej decyzji nie nawiązał. Trudno zatem uznać, by zarzuty naruszenia przepisów postępowania, zawarte w skardze, były całkowicie chybione, a przy braku stosownego odniesienia się Urzędu Patentowego do tych dowodów, Sąd rozpoznający sprawę nie ma możliwości skonfrontowania ich trafności ze stanowiskiem organu administracji.

Ponownie rozpatrując sprawę Urząd Patentowy będzie miał na względzie powyższe uwagi, jak i argumentację skarżącej, by wydać decyzje administracyjną z zachowaniem wymaganych przepisów postępowania, w tym zgodnie z art. 107 § 3 K.p.a. W związku ze stwierdzeniem naruszenia wyżej wskazanych przepisów postępowania, Sąd nie wypowiadał się w kwestii zarzutów opartych na przepisach prawa materialnego, gdyż do kontroli subsumcji stanu faktycznego sprawy pod zastosowany przepis prawa materialnego można przejść dopiero wówczas, gdy okaże się, że stan faktyczny przyjęty w zaskarżonej decyzji jest dostatecznie wyjaśniony albo nie został skutecznie podważony.

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.) orzekł jak w sentencji wyroku.

Na podstawie art. 152 powołanej ustawy orzeczono, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 powołanej ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.