I FSK 2140/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2013 r., sygn. akt I SA/Gd 1014/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku odrzucił skargę E. sp. z o.o. z siedzibą w G. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w G. z dnia 5 lipca 2012 r., wydaną w przedmiocie podatku od towarów i usług za miesiące od czerwca do grudnia 2007 r.

Z akt sprawy wynika, że dnia 20 września 2012 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, wniesiono za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w G., pismo E. Sp. z o.o. z siedzibą w G. (dalej jako "spółka") reprezentowanej przez doradcę podatkowego G. B., datowane na 20 sierpnia 2012 r. i oznaczone jako skarga na decyzję wymienionego organu z dnia 5 lipca 2012 r.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału I z dnia 21 września 2012 r. pełnomocnik spółki zobowiązany został m.in. do usunięcia braków formalnych skargi poprzez złożenie pełnomocnictwa procesowego do działania w jej imieniu oraz złożenie dokumentu określającego umocowanie do reprezentowania spółki z pouczeniem, że nieuzupełnienie braku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania spowoduje odrzucenie skargi.

Wezwanie doręczono doradcy podatkowemu G. B. w dniu 16 października 2012 r. Braki formalne skargi polegające na przedłożeniu informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego oraz odpisu pełnomocnictwa udzielonego przez skarżącą doradcy podatkowemu – G. B. - który podpisał skargę, uzupełnione zostały w dniu 2 kwietnia 2013 r., z uchybieniem zakreślonego siedmiodniowego terminu do dokonania czynności. Wobec powyższego Sąd I instancji odrzucił skargę.

Pismem z dnia 2 kwietnia 2013 r. na pełnomocnika spółki zgłosił się adw. K. M. załączając pełnomocnictwo oraz aktualny odpisem z Krajowego Rejestru Sądowego.

Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia wywiódł pełnomocnik reprezentujący spółkę adw. K. M. Przedmiotowemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie art. 49 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., dalej jako "P.p.s.a."), polegające na odrzuceniu skargi z powodu nie uzupełnienia przez spółkę braków formalnych pisma w terminie mimo, że strona nie była wzywana do uzupełnienia braku skargi, o którym mowa w art. 46 § 1 pkt 4 P.p.s.a., a w konsekwencji została pozbawiona możności obrony swych praw w postępowaniu przed Sądem I instancji, co stosownie do treści art. 183 § 2 pkt 5 P.p.s.a. skutkuje nieważnością postępowania.

Z uwagi na tak sformułowany zarzut pełnomocnik spółki wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia o odrzuceniu skargi i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej spółka wskazuje, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zaniechał wezwania spółki do uzupełnienia braku formalnego skargi w postaci braku podpisu strony i postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2013 r. odrzucił skargę spółki, pozbawiając w ją w ten sposób możności obrony swych praw w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Zgodnie z art. 57 § 1 P.p.s.a. skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, wymienionym w art. 46 P.p.s.a.

Ustawodawca w ramach art. 46 § 1 pkt 4 i § 3 p.p.s.a. ustanawia dla stron wnoszących pisma w postępowaniu sądowoadministracyjnym wymóg podpisania skargi przez jeden z uprawnionych podmiotów, to jest stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, a jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa, także dołączenia pełnomocnictwa.

Stosowanie zaś do treści art. 28 § 1 P.p.s.a. osoby prawne dokonują czynności w postępowaniu przez organy lub osoby uprawnione do działania w ich imieniu. Podmioty te na podstawie art. 29 P.p.s.a. mają obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu. Naruszenie tego obowiązku powoduje zastosowanie art. 49 § 1 P.p.s.a., zgodnie z którym jeżeli pismo strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę o jego uzupełnienie lub poprawienie w terminie siedmiu dni pod odpowiednim rygorem odrzucenia skargi.

Kluczowa dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy jest prawidłowa interpretacja powyższych przepisów, a następnie subsumcja wywiedzionych norm prawnych pod stan faktyczny będący przedmiotem niniejszego postępowania. W tym kontekście – zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego – Sąd I instancji dokonał poprawnej wykładni wskazanych powyżej przepisów.

Naczelny Sąd Administracyjny w niniejszym składzie w pełni akceptuje pogląd wyrażony w postanowieniu NSA z dnia 25 listopada 2010 r., sygn. akt I FSK 916/10 (http://orzeczenia.nsa.gov.pl "CBOSA"), że proponowana przez pełnomocnika strony niejaka "konwalidacja" nieusuniętego braku formalnego w postaci braku pełnomocnictwa na podlegający uzupełnieniu brak formalny w zakresie podpisu strony nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim wskazać należy, że art. 58 § 1 pkt 3 P.p.s.a. w sposób jednoznaczny przewiduje obowiązek sądu odrzucenia skargi w przypadku nieuzupełnienia w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi.

Konsekwentnie zatem podzielając stanowisko NSA w powołanym wyżej postanowieniu z dnia 25 listopada 2010 r. stwierdzić należy, że Sąd nie ma kompetencji do uznania, że nieuzupełniony istotny brak formalny skargi (jakim jest brak pełnomocnictwa dla sporządzającego skargę doradcy podatkowego) może stać się innego rodzaju brakiem formalnym (brakiem podpisu strony pod skargą), który w dalszym ciągu podlegałby uzupełnieniu. Nieuzupełnienie braku formalnego skargi, w sytuacji gdy brak był istotny, a wezwanie precyzyjne i prawidłowo doręczone obliguje wojewódzki sąd administracyjny do odrzucenia skargi, nie dając sądowi żadnego w tym względzie wyboru. Twierdzenia strony o tym, że Sąd I instancji powinien być zignorować obowiązek podjęcia konkretnego rozstrzygnięcia (odrzucenia skargi), mimo spełnienia przesłanek z art. 58 § 1 pkt 3 P.p.s.a., nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa. Zauważyć można, że każdy przypadek odrzucenia skargi w istocie uniemożliwia stronie obronę praw (powoduje, że sąd administracyjny nie rozpatruje merytorycznie złożonej skargi), co nie oznacza, że odrzucając skargę – którą to kompetencję (i obowiązek) sądu ustawodawca przewidział wyraźnie w szeregu przypadków, wymienionych w art. 58 § 1 P.p.s.a. – sąd administracyjny za każdym razem naruszy art. 183 § 2 pkt 5 P.p.s.a.

Stwierdzić również należy, że forsowana przez pełnomocnika strony kolejność działań sądu administracyjnego prowadziłaby do uprzywilejowania stron korzystających z usług profesjonalnych pełnomocników względem stron, które z takiej możliwości z różnych względów nie korzystają. Z argumentacji autora skargi kasacyjnej wynika bowiem, że w sprawie powinno dojść do "stopniowania" braków formalnych skargi – w przypadku nieuzupełnienia jednego z nich (w zakresie pełnomocnictwa) przez profesjonalnego pełnomocnika strona powinna dostać swoistą "drugą szansę", mogąc uzupełnić brak formalny skargi (tym razem w postaci podpisu) samodzielnie.

Proponowane przez stronę rozwiązanie prowadzi zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego do naruszenia art. 32 Konstytucji RP, a więc zasady równości wobec prawa – nie ulega bowiem wątpliwości, iż w przypadku stron, które występują przed sądem administracyjnym bez pełnomocnika profesjonalnego, skarga, której brak formalny (np. w postaci braku podpisu pod skargą) nie zostanie uzupełniony w wyznaczonym terminie, zostanie odrzucona w oparciu o art. 58 § 1 pkt 3 P.p.s.a. bez ponownego wezwania. Strona korzystająca z usług profesjonalnego pełnomocnika nie powinna z tego tytułu korzystać z dodatkowych przywilejów ze strony sądu – a przywilejem takim byłoby nieodrzucenie skargi mimo zajścia po temu przesłanek i wzywanie strony do uzupełnienia braków, mimo tego iż zdecydowała się ona na działanie za pomocą pełnomocnika. Posiadanie profesjonalnego pełnomocnika ma być dla strony korzyścią ze względu na posiadaną przez tego pełnomocnika wiedzę i doświadczenie zawodowe, a nie dlatego, że stwarza dla sądu dodatkowe obowiązki względem obowiązków wobec stron, które takiego pełnomocnika nie mają. Stąd też Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrujący niniejszą sprawę nie podziela poglądu zawartego w postanowieniu NSA z 5 czerwca 2007 r., II FSK 708/06, na który powołał się pełnomocnik spółki i uznaje, że odrzucenie skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 3 P.p.s.a. w przypadku nieuzupełnienia braków formalnych tejże skargi w postaci braku wykazania przez pełnomocnika umocowania do działania w imieniu strony nie narusza art. 183 § 2 pkt 5 P.p.s.a.

Z tych to względów Naczelny Sąd Administracyjny zgodnie z art. 184 w zw. z art. 182 § 1 i 3 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji.