VII SA/Wa 1827/13

Uzasadnienie

[...]Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego postanowieniem z dnia [...]czerwca 2013 r. nr [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 267, dalej k.p.a.) i art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010r., Nr 243, poz. 1623 ze zm.), po rozpatrzeniu zażalenia D. i M. W. na postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego [...] z dnia [...]kwietnia 2013 r., ([...]), nakładające na D. i M. W. oraz K. i E. S. obowiązek złożenia w terminie 1 miesiąca ekspertyzy stanu technicznego budynku mieszkalnego przy ul. [...] w [...], ze szczegółowym określeniem robót budowlanych niezbędnych do wykonania w celu usunięcia nieprawidłowości stanu technicznego obiektu - uchylił zaskarżone postanowienie w całości i nałożył na wyżej wymienionych obowiązek złożenia ekspertyzy stanu technicznego lokalu mieszkalnego nr [...], ze szczególnym uwzględnieniem nieprawidłowości w obrębie tarasu lokalu nr [...]i stropodachu i określeniem robót niezbędnych do usunięcia nieprawidłowości w terminie 2 miesięcy.

Organ wskazał, że w trakcie oględzin [...]lutego 2013 r. ustalono, iż ww. budynek, stanowi współwłasność pp. W. oraz pp. S.. W budynku wydzielono samodzielne lokale: lokal nr [...] na parterze należy do pp. S., lokal nr [...] na piętrze do pp. W.. W lokalu nr [...] stwierdzono "ślady po zaciekach na ścianach i sufitach w przedpokoju, wiatrołapie i dwóch pokojach. Ww. pomieszczenia znajdują się pod tarasem przynależnym do lok. nr [...] i stropodachem. Prawdopodobną przyczyną przecieków do lokalu nr [...] jest nieszczelna izolacja przeciwwilgociowa tarasu i stropodachu".

W ocenie organu wątpliwości co do stanu technicznego części budynku, wypełnia przesłanki z art. 81c ust. 2 Prawa budowlanego. Wobec zbyt szerokiego zakresu obowiązków nałożonych przez organ powiatowy organ odwoławczy ograniczył nakaz do lokalu mieszkalnego nr [...], ze szczególnym uwzględnieniem nieprawidłowości w obrębie tarasu lokalu nr [...] i stropodachu, a także określeniem robót budowlanych niezbędnych do wykonania w celu usunięcia nieprawidłowości stanu technicznego.

Organ uznał, że stroną niniejszego postępowania jest uczestnik procesu budowlanego, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego. Zgodnie z wypisem z rejestru gruntów pp. W. oraz pp. S. są współwłaścicielami ww. budynku. Za prawidłowe organ uznał zatem nałożenie obowiązku na współwłaścicieli budynku, którzy jednoczenie są właścicielami odrębnych lokali mieszkalnych. Podkreślił, że nałożenie obowiązku nie jest zależne od przyczyn powstania złego stanu technicznego.

Podał, że zakres nieprawidłowości wykracza poza lokal nr [...] (m.in. konieczność wykazania przyczyn zawilgocenia), stąd należało rozszerzyć kręg zobowiązanych na wszystkich współwłaścicieli.

Organ wyjaśnił, że w tym postępowaniu nie rozstrzyga się istoty sprawy, gdyż służy ono wyjaśnieniu kwestii technicznych i ustaleniu stanu faktycznego. Ma zatem charakter dowodowy.

Nadto stwierdził, że termin wykonania obowiązku wyznaczony przez organ I instancji był zbyt krótki, dlatego wyznaczył nowy termin wykonania obowiązku.

Skargę na ww. rozstrzygnięcie wnieśli D. i M. W. i zaskarżając je w części nakładającej obowiązek również na skarżących zarzucili naruszenie przepisów:

- prawa materialnego, tj. art. 81c ust. 2 w zw. z art. 17 Prawa budowlanego poprzez niewłaściwe jego zastosowanie, polegające na nałożeniu ww. obowiązku na skarżących, którzy nie są uczestnikami procesu budowlanego dot. samowolnej rozbudowy lokalu nr [...] przez K. i E. S.;

- prawa procesowego, które miało wpływ na rozstrzygnięcie:

a) art. 7 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie, jakiej części budynku dotyczy postępowanie, czy jest to część wspólna oraz brak odniesienia do kwestii zgody skarżących i uprawnionych organów na rozbudowę (przebudowę) lokalu nr [...] lub ingerencję w części wspólne budynku;

b) art. 80 k.p.a. w zw. z art. 77 k.p.a., polegające na dowolnej ocenie materiału dowodowego wyrażające się w nieprawidłowym ustaleniu, że to skarżący są odpowiedzialni za stan techniczny lokalu nr [...];

c) art. 8 k.p.a. w zw. z art. 11 k.p.a. w zw. z art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 126 k.p.a. poprzez nienależyte uzasadnienie zaskarżonego postanowienia tj. zbyt ogólnikowe stwierdzenia oraz niewyjaśnienie, co organ rozumie przez "uzasadnione wątpliwości" w rozumieniu art. 81 c Prawa budowlanego, oraz jakiej części budynku - czy wspólnej, czy stanowiącej własności i kogo dotyczą.

A w konsekwencji również: błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę wydania zaskarżonego postanowienia, polegający na przyjęciu:

d) iż skarżący, nie będąc właścicielami lokalu nr [...] mogą przedstawić ekspertyzę w nałożonym zakresie,

e) iż lokal nr [...] stanowi całość, podczas gdy ewentualne nieprawidłowości dotyczą samowolnej rozbudowy lokalu nr [...] (zabudowy części pod tarasem należącym do lokalu nr [...], którego przeznaczeniem nie było i nie jest zadaszenie samowolnej rozbudowy) - dokonanej przez małżonków S. bez stosownych pozwoleń i bez wiedzy i zgody skarżących.

A ponadto, błąd w ustaleniach faktycznych wobec nieustalenia, czy samowolna rozbudowa stanowi część wspólną, czy też własność właścicieli lokalu nr [...].

Wskazując na powyższe wnieśli o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części, stwierdzenie, iż postanowienie w tej części nie może być wykonane, wstrzymanie wykonania postanowienia w tej części i zasądzenie kosztów sądowych.

Skarżący podnieśli, iż organ, z naruszeniem art. 81c ust. 1 i 2 oraz art. 17 Prawa budowlanego nałożył obowiązek, którego nie można było do nich skierować. Skarżący nie są i nie byli uczestnikami procesu budowlanego w lokalu nr [...], tj. samowolnej rozbudowy przez pp S., konsekwencją czego było nieuprawnione wykorzystanie tarasu skarżących jako dachu (czy też stropodachu).

Wskazali, że przyjmując hipotetycznie, czemu skarżący przeczą, iż w ww. sytuacji, organ mógł nałożyć ww. obowiązek na właścicieli, to po pierwsze - skarżący nie są właścicielami lokalu nr [...], stanowiącego odrębną własność pp. S., a którego dotyczą wątpliwości organu, a po wtóre - o możliwości nałożenia na skarżących obowiązku z art. 81 c ust. 2 cyt. ustawy winien przesądzać prawidłowo ustalony stan faktyczny tj. wyjaśnienie, czy roboty wykonano w częściach wspólnych, czy wyodrębnionych.

Organ nie odniósł się do podnoszonej w odwołaniu kwestii zgody skarżących i uprawnionych organów na rozbudowę lokalu nr [...] lub ingerencję w części wspólne budynku.

Skarżący podali, że od wielu lat zgłaszali ww. samowolę. Tylko jednoznaczne stwierdzenie, poparte ustaleniami, że konkretna część budynku stanowi współwłasność współwłaścicieli, którzy jednocześnie są właścicielami odrębnych lokali mieszkalnych, dla których ustanowiono jako części wspólne tych lokali - tę konkretną część budynku, pozwalać będzie na nałożenie obowiązku na skarżących.

Ponadto, organ dowolnie ocenił materiał dowodowy, gdyż nieprawidłowo ustalił, że to skarżący są odpowiedzialni za ewentualny stan techniczny lokalu nr [...], co jest sprzeczne z art. 80 k.p.a. w zw. z art. 77 k.p.a. Organy nie dokonały prawidłowych ustaleń faktycznych i nie wskazały, na podstawie jakich dokumentów i dowodów przyjęły, że taras skarżących stanowi część wspólną oraz że "uzasadnione wątpliwości" dot. części wspólnych.

Według skarżących nie wskazano, na podstawie jakich okoliczności, dowodów organy przyjęły, że powstały "uzasadnione wątpliwości", o których mowa w art. 81 c ust. 2 ww. ustawy, w stosunku do skarżących, co stanowi jedną z przesłanek pozwalających na zastosowanie ww. przepisu. Błędnie ustalono, iż skarżący nie będąc właścicielami lokalu nr [...], mogą przedstawić ekspertyzę w nałożonym zakresie, skoro nie mają bowiem żadnego dostępu do tego lokalu, ani możliwości kontroli dokonywanych tam samowolnych robót budowlanych.

Skarżący zaznaczyli, że lokal nr [...] stanowi całość od jego powstania, a ewentualne nieprawidłowości dotyczą samowolnej rozbudowy lokalu nr [...] (przybudowy części pod tarasem należącym do lokalu nr [...], którego przeznaczeniem nie było i nie jest zadaszenie rozbudowy).

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Uwzględnienie skargi następuje tylko w przypadku stwierdzenia przez Sąd naruszenia przepisów prawa materialnego lub istotnych wad w prowadzonym postępowaniu (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.).

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju wady i uchybienia nie wystąpiły, wobec czego skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Poddanym kontroli Sądu postanowieniem z dnia [...]czerwca 2013 r. [...]Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego uchylił postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego [...] z dnia [...]kwietnia 2013 r. i na podstawie art. 81 c ust. 2 Prawa budowlanego nałożył na współwłaścicieli ww. budynku obowiązek złożenia ekspertyzy stanu technicznego lokalu mieszkalnego nr [...], ze szczególnym uwzględnieniem nieprawidłowości w obrębie tarasu lokalu nr [...] i stropodachu, jak i określeniem robót niezbędnych do usunięcia nieprawidłowości w terminie 2 miesięcy.

Na wstępie wskazać zatem trzeba, że z art. 81c ust. 2 Prawa budowlanego wynika, iż organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, w razie powstania uzasadnionych wątpliwości co do jakości wyrobów budowlanych lub robót budowlanych, a także stanu technicznego obiektu budowlanego, mogą nałożyć, w drodze postanowienia, na osoby, o których mowa w ust. 1, obowiązek dostarczenia w określonym terminie odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz. Koszty ocen i ekspertyz ponosi osoba zobowiązana do ich dostarczenia. W ustępie 1 powołanego artykułu ustawodawca wskazuje, że przepis ów może zostać zastosowany przez organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego przy wykonywaniu zadań określonych przepisami prawa budowlanego.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym, jak i w doktrynie podnosi się, że postanowienie wydane w trybie art. 81c ust. 2 Prawa budowlanego ma charakter dowodowy, co oznacza, że postępowanie w którym jest ono wydawane stanowi część innego już toczącego się postępowania przewidzianego w prawie budowlanym, bądź jest elementem wyjaśnienia przez organ okoliczności, które mogłyby uzasadniać wszczęcie takiego postępowania. Przepis ten nie zawiera zatem żadnych ograniczeń co do rodzaju postępowań, w których może być stosowany (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2012 r., sygn. akt II OSK 353/11, LEX nr 1219138).

W rozpatrywanej sprawie, wbrew zarzutom skargi, organ odwoławczy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, jak i zasadnie ocenił zgromadzony materiał dowodowy, który wskazuje jednoznacznie, że istnieją uzasadnione wątpliwości, co do stanu technicznego przedmiotowego budynku. W trakcie oględzin stwierdzono bowiem zacieki na ścianach i sufitach w przedpokoju, wiatrołapie i dwóch pokojach lokalu nr [...], znajdujących się pod tarasem lokalu nr [...], co wskazuje, że prawdopodobną ich przyczyną jest zły stan techniczny warstwy przeciwwilgociowej tarasu i stropodachu nad lokalem nr [...]. Nieprawidłowości nie były zatem "ewentualne", jak podkreślali skarżący.

Podobnie nie można było podzielić zarzutów skargi odnośnie błędnego nałożenia obowiązku przedstawienia ekspertyzy również na skarżących, którego to naruszenia skarżący upatrywali w niewyjaśnieniu przez organy, czy wykonane samowolnie roboty budowlane, polegające na zabudowie przez pp. S. przestrzeni pod tarasem, dotyczyły części wspólnych, czy też części wyodrębnionych, stanowiących własność indywidualną konkretnego właściciela.

Treść art. 81c ust. 2 w zw. z ust. 1 ustawy Prawo budowlane wskazuje, że podmiotami, które można obciążyć opisanym w nim obowiązkiem są uczestnicy procesu budowlanego, a więc: inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant oraz kierownik budowy lub robót budowlanych, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego. Obowiązek dostarczenia w terminie ocen technicznych obiektu budowlanego spoczywa więc przede wszystkim ma właścicielu, a w przypadku, gdy obiekt budowlany pozostaje we współwłasności - na wszystkich współwłaścicielach niepodzielnie. Ustawodawca nie wskazuje wprawdzie kryteriów, jakimi powinien kierować się organ dokonując wyboru adresata tegoż obowiązku, niemniej organ musi mieć zawsze na uwadze system prawa jako całości.

Instytucja współwłasności została uregulowana w ustawie Kodeks cywilny.

Istotą współwłasności tej samej rzeczy jest to, że przysługuje ona niepodzielnie kilku osobom (art. 195 k.c.). Zgodnie zaś z art. 200 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną (art. 200 k.c.). Nakładając obowiązek w oparciu o art. 81c ust. 2 Prawa budowlanego na współwłaścicieli obiektu budowlanego, organ nie może zatem kierować się np wielkością udziałów we współwłasności, czy nałożyć obowiązek tylko na tych współwłaścicieli obiektu budowlanego, którzy przyczynili się do pogorszenia stanu technicznego obiektu. Ustalenia w tym zakresie nie należą do kompetencji organów administracji publicznej, w związku z czym pozostają bez wpływu na rozstrzygnięcie o charakterze dowodowym, o którym mowa w art. 81c Prawa budowlanego. Spór co do stopnia zawinienia współwłaścicieli obiektu budowlanego w niewypełnianiu obowiązku dbania o jego odpowiedni stan techniczny, jak i dochodzenie odszkodowania z tego tytułu może być kwestionowane przed sądem powszechnym (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 21 października 2004 r., sygn. akt SA/Sz 1673/02; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 18 października 2012r., sygn. akt II SA/Wr 508/12, LEX nr 1249207).

Podkreślić przy tym trzeba, że w art. 81c ust. 1 Prawa budowlanego ustawodawca posłużył się sformułowaniem "lub", a więc alternatywą nierozłączną, co oznacza, że organ może nałożyć obowiązek nie tylko na jeden z wymienionych w nim podmiotów, ale również na niektóre z nich, jak i na wszystkie (zob. wyrok NSA z dnia 29 maja 2013r., sygn. akt II OSK 279/12, LEX nr 1339267).

Jak ustalono w niniejszej sprawie zły stan techniczny budynku mieszkalnego przy ul. [...] w [...]jest prawdopodobnie wynikiem uszkodzenia warstwy izolacyjnej tarasu przy lokalu skarżących, znajdującego się bezpośrednio nad rozbudowaną częścią lokalu nr [...]. Prawidłowo zatem organ nałożył obowiązek przedłożenia ekspertyzy w opisanym zakresie na wszystkich współwłaścicieli ww. nieruchomości.

W konsekwencji na uwzględnienie nie zasługiwały również zarzuty naruszenia wymienionych w skardze przepisów postępowania.

Nie znajdując postaw do uwzględnienia skargi, Wojewódzki Sąd administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 p.p.s.a., skargę oddalił.