II FZ 1472/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 8 października 2013 r., sygn. akt I SA/Sz 787/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uznał, że postępowanie sądowoadministracyjne w sprawie ze skargi W.S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w S. stało się bezprzedmiotowe z uwagi na uwzględnienie w trybie autokontroli przez organ odwoławczy wniesionej do Sądu skargi. Wobec tego Sąd pierwszej instancji postanowił umorzyć postępowanie na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 i § 2 w związku z art. 54 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.). O zwrocie poniesionych przez stronę kosztów postępowania orzeczono na podstawie art. 201 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 205 § 1 i § 2 p.p.s.a. oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. a w związku z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 roku, poz. 461).

Zażaleniem z dnia 18 października 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w S. zaskarżył postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 8 października 2013 r. w części dotyczącej zasądzenia od Dyrektora Izby Skarbowej w S. na rzecz strony skarżącej kwoty 10.865 zł, tytułem poniesionych kosztów postępowania, zarzucając naruszenie art. 201 § 1 p.p.s.a poprzez przyjęcie, że umorzenie postępowania nastąpiło z przyczyny określonej w art. 54 § 3 p.p.s.a.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w postanowieniu z dnia 30 października 2013 r., sygn. akt I SA/Sz 787/13, uchylił punkt drugi powoływanego powyżej postanowienia w zakresie zasądzenia kosztów postępowania sądowego. Zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości, że postępowanie sądowoadministracyjne stało się bezprzedmiotowe, jednakże nie z uwagi na wyeliminowanie z obrotu decyzji będącej przedmiotem skargi, w trybie autokontroli organu, ale na skutek wyeliminowania przez organ administracji publicznej decyzji w trybie nadzwyczajnym (wznowienia postępowania na wniosek strony), co powoduje, że sprawa ze skargi na decyzję wydaną w trybie zwykłym, jaka zawisła przed sądem w sensie materialnoprawnym istnieje nadal, jednakże sąd administracyjny został pozbawiony przedmiotu kontroli, gdyż będąca nim decyzja została wyeliminowana z obrotu prawnego.

Na powyższe postanowienie strona skarżąca wniosła zażalenie, zarzucając w nim naruszenie art. 54 § 3 p.p.s.a., przez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że w wyrażeniu "uwzględnić skargę w całości" nie mieści się umorzenie postępowania następujące wskutek wznowienia postępowania na wniosek skarżącego oraz art. 201 § 1 p.p.s.a. przez niezastosowanie tego przepisu mimo, iż zachodziła podstawa do zasądzenia zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego. Jednocześnie strona wskazując na powyższe zarzuty strona wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia przy uwzględnieniu kosztów postępowania zażaleniowego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Na podstawie art. 200 p.p.s.a. w razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Natomiast zgodnie art. 201 § 1 p.p.s.a. zwrot kosztów przysługuje skarżącemu od organu także w razie umorzenia postępowania z przyczyny określonej w art. 54 § 3.

Artykuł 54 § 3 p.p.s.a. reguluje instytucję autokontroli. Stosownie bowiem do tego przepisu organ administracji publicznej, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Autokontrola polega na usunięciu przez organ naruszenia prawa we własnym zakresie i podzielenia równocześnie poglądu strony przeciwnej o istnieniu tego naruszenia, co niweczy spór pomiędzy stronami (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 listopada 2008 r., sygn. akt I OPS 6/08).

W przypadku bowiem uwzględnienia przez organ administracji wniesionej do Sądu skargi w trybie przewidzianym w ostatnio wspomnianym przepisie, wojewódzki sąd administracyjny zobowiązany jest wydać na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a., postanowienie o umorzeniu postępowania sądowego z powodu jego bezprzedmiotowości, jednocześnie zasądzając na rzecz skarżącego zwrot kosztów postępowania, stosownie do powołanego wyżej art. 201 § 1 p.p.s.a.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem jest bowiem, że po dacie wniesienia przez stronę skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, organ rozpoznał sprawę poprzez wydanie decyzji administracyjnej w dniu 3 października 2013 r. (k- 67-76 akt Sądu pierwszej instancji). Dyrektor Izby Skarbowej stosując art. 245 § 1 pkt 1 w zw. z art. 240 § 1 pkt 8 oraz art. 244 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz .U. z 2012, poz. 749 ze zm.), uchylił w całości dotychczasową decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji i umorzył postępowanie w sprawie. Tym samym uwzględnił w całości żądanie strony wyrażone w skardze. Nie ma przy tym znaczenia, jak wywodzi Sąd pierwszej instancji, że organ wyeliminował zaskarżoną decyzję w trybie nadzwyczajnym, to jest na skutek wniosku o wznowienie złożonego przez podatniczkę, czy też nie wskazał w piśmie procesowym z dnia 3 października 2013 r. wyraźnie art. 54 § 3 p.p.s.a., jako podstawy prawnej uchylenia decyzji podatkowych. Podstawą prawną rozstrzygnięcia jest przepis z zakresu wznowienia postępowania, natomiast realizacja tej instytucji nastąpiła w trybie samokontroli, ponieważ dotyczyła decyzji skutecznie zaskarżonej do sądu administracyjnego. Ponadto po wniesieniu skargi do Sądu organ może bowiem uwzględnić żądanie strony w całości tylko w trybie autokontroli. Cytowany natomiast powyżej art. 201 § 1 p.p.s.a. umożliwiający zwrot kosztów postępowania nie zawiera katalogu przypadków uwzględnienia przez organ skargi podatnika, które nie stanowiłyby autokontroli.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, autor zażalenia prawidłowo kwestionuje naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 54 § 3 p.p.s.a oraz art. 201 § 1 p.p.s.a., co niewątpliwie miało istotny wpływ na wynik sprawy, albowiem skutkowało odmową zasądzenia od organu na rzecz strony kosztów postępowania.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 1 i 2 p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji.

Odnosząc się zaś do żądania zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego podnieść należy, że żądanie takie nie znajduje uzasadnienia w przepisach ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Ustawa ta nie przewiduje bowiem zwrotu kosztów w postępowaniu zażaleniowym.