III SA/Kr 571/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 18 stycznia 2013 r. /nie oznaczoną numerem/ Odwoławcza Komisja Stypendialna Akademii po rozpatrzeniu odwołania P. T. – studenta II roku studiów doktoranckich na kierunku [...] w Wydziale [...], od decyzji Komisji Stypendialnej Akademii z dnia [...] 2012 r. orzekła o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji i nieprzyznaniu stypendium dla najlepszych doktorantów w roku akademickim 2012/2013.

W podstawie prawnej decyzji powołano przepis art. 138 ustawy z 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego, art. 199 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym /Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365 ze zm./ oraz Regulaminu ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla doktorantów w Akademii.

Z uzasadnienia decyzji wynika, że P. T., student II roku studiów doktoranckich na kierunku [...] w Wydziale [...] złożył w terminie wniosek o przyznanie stypendium dla najlepszych doktorantów w roku akademickim 2012/2013, z tytułu osiągnięć w roku akademickim 2011/2012.

Regulamin ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej doktorantów Akademii w roku akademickim 2012/2013, ustalił Rektor tej uczelni zarządzeniem Nr [...] z 31.05.2012 r. /dalej Regulamin/.

Odwoławcza Komisja Stypendialna podzieliła stanowisko Komisji Stypendialnej, że niezależnie od kwestii czy doktorant swymi osiągnięciami uplasował się w gronie 10 % najlepszych studentów to wobec faktu, że ukończył już inne studia doktoranckie i posiada tytuł naukowy doktora, nie przysługują mu świadczenia pomocy materialnej, określone przepisem art. 199 ust. 1 pkt 1-4, a w tym stypendium dla najlepszych doktorantów.

Wskazano, że zgodnie z art. 199 ust. 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, do przyznawania świadczeń doktorantom, o których mowa w art. 199 ust. 1-4, a w tym stypendium dla najlepszych doktorantów, stosuje się odpowiednio przepisy o pomocy materialnej dla studentów, z wyłączeniem art. 174 ust. 4 oraz z zastrzeżeniem ust. 5.

W myśl art. 184 ust. 5, studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, nie przysługują świadczenia, o których mowa w art. 173, chyba, że kontynuuje on studia po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego, jednakże nie dłużej niż przez okres trzech lat.

Odpowiednie stosowanie tego przepisu do studiów doktoranckich zdaniem Komisji Stypendialnych oznacza, że osoba, która ukończyła studia doktoranckie nie może ubiegać się o przyznanie świadczeń pomocy materialnej, w związku z podjęciem studiów III stopnia na innym kierunku.

Wskazując na opinię Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, uznano że powyższa regulacja dotyczy również osób, które ukończyły studia doktoranckie według stanu prawnego obowiązującego przed dniem 1 października 2012 r. i niezależnie od tego że podczas poprzednich studiów doktoranckich, stypendium dla najlepszych doktorantów nie było ustanowione.

W oparciu o powyższe stanowisko prawne Odwoławcza Komisja Stypendialna utrzymała w mocy decyzję Komisji Stypendialnej i nie przyznała wnioskodawcy stypendium dla najlepszych doktorantów w roku akademickim 2012/2013.

Skargę na powyższą decyzję Odwoławczej Komisji Stypendialnej zgodnie z pouczeniem w niej zawartym, złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego P. T., podkreślając, że dotyczy także decyzji organu I instancji.

Zarzucił, że zaskarżona decyzja nie odnosi się do całości argumentacji zawartej w odwołaniu przez co narusza k.p.a. oraz, że istnieje wątpliwość co do interpretacji przez organy przepisu dotyczącego przyznawania stypendium osobom mającym ukończone już studia doktoranckie i jego zgodności z polskim systemem prawnym.

W odpowiedzi na skargę Odwoławcza Komisja Stypendialna Akademii, działająca przez jej Przewodniczącego wniosła o oddalenie skargi w całości.

Podniesiono, że z treści wniosku skarżącego złożonego dnia 9.10.2012 r. o przyznanie stypendium dla najlepszych doktorantów z tytułu osiągnięć uzyskanych w roku akademickim 2011/2012 wynikało m.in. że skarżący odbywał już studia doktoranckie na kierunku medycyna, na Uniwersytecie, które ukończył uzyskując tytuł naukowy doktora.

Wnosząc o oddalenie skargi Odwoławcza Komisja Stypendialna podzieliła stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji oraz w utrzymanej nią w mocy decyzji Komisji Stypendialnej, że stosowany odpowiednio do doktorantów przepis art. 184 ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym wyłącza dopuszczalność przyznania pomocy materialnej m.in. w formie stypendium dla najlepszych doktorantów, i to bez względu na to, czy w okresie odbywanych studiów doktoranckich przez skarżącego stypendium takie funkcjonowało i czy skarżący je pobierał.

Zarazem wskazując, na postanowienia § 5 umowy zawartej dnia 29 lipca 1999 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Konferencją Episkopatu Polski w sprawie statusu prawnego szkół wyższych zakładanych i prowadzonych przez Kościół Katolicki, w tym uniwersytetów, odrębnych wydziałów i wyższych seminariów duchownych oraz w sprawie trybu i zakresu uznawania przez Państwo stopni i tytułów nadawanych przez szkoły wyższe /Dz. U. z 1999 r. Nr 63, poz. 727/, Odwoławcza Komisja Stypendialna Akademii przyjęła kognicję Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w tej sprawie. Zdaniem Odwoławczej Komisji Stypendialnej w "sprawach przyznania stypendium w Akademii właściwe są Komisje Stypendialne jako organ I instancji oraz Odwoławcze Komisje Stypendialne jako organy pierwszej instancji - które przejęły uprawnienia kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej / Dziekana Wydziału/ oraz Rektora na zasadzie art. 175 ust. 4 Prawo o szkolnictwie wyższym.

Wskazano też, że szczegółowe zasady przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów reguluje Regulaminu ustalony przez Rektora Uczelni w trybie art.186 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

Zarządzeniem przewodniczącego sądu z dnia 11 grudnia 2013 Odwoławcza Komisja Stypendialna dla doktorantów wezwana została do rąk Przewodniczącego w trybie art. 48 P.p.s.a. o uzupełnienie akt administracyjnych po przez złożenie:

a/ uwierzytelnionej kserokopii załączników wniosku o przyznanie stypendium dla najlepszych doktorantów, z których wynika liczba uzyskanych punktów za oceny,

b/ uwierzytelnionej kserokopii zarządzeń Rektora Akademii w przedmiocie powołania składów Komisji Stypendialnej i Odwoławczej Komisji Stypendialnej dla doktorantów, aktualnych dla wniosków i odwołań składanych w okresie grudzień 2012-styczeń 2013 r.

W wykonaniu tego zarządzenia powołujący się na upoważnienie referent administracyjny ds. pomocy materialnej dla studentów, przekazał wraz z wyjaśnieniami dokumenty, z których w odniesieniu do punktu ad b wyjaśnił, że "na pisemną prośbę pracownika Działu Stypendialnego, Dziekani poszczególnych Wydziałów wyznaczają przedstawicieli pracowników do Komisji Stypendialnej i Odwoławczej Komisji Stypendialnej, a Przewodniczący Samorządu Doktorantów przedstawicieli doktoratów do tych Komisji.

Przedstawiono też pismo z dnia 6.11.2012 r., którym zwrócono się do Dziekana Wydziału [...], o wskazanie po jednym przedstawicielu Wydziału do Komisji Stypendialnych dla studentów i dla doktorantów, oraz po jednym przedstawicielu do Odwoławczych Komisji Stypendialnych dla studentów i dla doktorantów, oraz pismo Dziekana wyznaczające po jednym reprezentancie do każdej z 4-rech Komisji, a także wyznaczonych przez Samorząd Doktorantów, po trzech przedstawicieli do Komisji Stypendialnej i Odwoławczej Komisji Stypendialnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył.

Skarga jest uzasadniona, jednak z przyczyn innych niż podniesione na jej poparcie.

Zgodnie z przepisem art. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi / t.j. Dz. U. 2012.poz. 270 ze zm./ do rozpoznawania spraw sądowoadministracyjnych powołane są sądy administracyjne.

W myśl art. 3 § 1 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /dalej P.p.s.a./, sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Ustawa, P.p.s.a. określa w § 2 katalog decyzji i innych aktów, w których kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne następuje poprzez orzekanie w sprawach skarg na te decyzje i inne akty. Zarazem art. 3 § 3 stanowi, że sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach.

Takim przepisem ustawy szczególnej w rozumieniu art. 3 § 3 P.p.s.a. jest przepis art. 207 ustawy z dnia 25 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym /t.j. Dz. U. z 2012.572 z późn. zm/. Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym /dalej P.sz.w./, co do zasady weszła w życie z dniem 1 września 2005 r. i z tym dniem utraciły moc m.in. ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym oraz ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych /art. 277 w zw. z 276/.

W myśl przepisu art. 207 ust. 1 P. sz. w. do decyzji, o których mowa w art. 169 ust. 10 i 11 oraz 196 ust. 3, decyzji podjętych przez organy uczelni, kierownika studiów doktoranckich, lub dyrektora jednostki naukowej w indywidualnych sprawach studentów i doktorantów, a także w sprawach nadzoru nad działalnością uczelnianych organizacji studenckich oraz samorządu studenckiego i doktoranckiego, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 14 czerwca 1960 r. – kodeks postępowania administracyjnego oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego. Art. 207 w ust. 4 stanowi, że przepis ust. 1 stosuje się także do decyzji podjętych przez komisję stypendialną i odwoławczą komisję stypendialną, o których mowa w art. 175 ust. 3 i 176 ust. 3.

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym nie zawiera szczególnych regulacji dotyczących stosowania środków w ramach kontroli sądowoadministracyjnej. Stosownie przeto do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm./, kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Sprawując tę kontrolę, zgodnie z art. 134 § 1 P.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Poza sporem jest, że składając wniosek skarżący P. T., był wpisany na II rok, stacjonarnych studiów doktoranckich /studia III stopnia/ w Wydziale [...] Akademii - poprzednio Wyższej Szkoły Filozoficzno – Pedagogicznej "I" w K. Stosownie do umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Konferencją Episkopatu Polski w sprawie statusu prawnego szkół wyższych zakładanych i prowadzonych przez Kościół Katolicki, w tym uniwersytetów, odrębnych wydziałów i wyższych seminariów duchownych, oraz w sprawie trybu i zakresu uznawania przez Państwo stopni i tytułów naukowych nadawanych przez szkoły wyższe, podpisanej w Warszawie dnia 1 lipca 1999 r., Wyższa Szkoła Filozoficzno – Pedagogiczna "I" w K – obecnie Akademia – ma przymiot kościelnej szkoły wyższej, wyposażonej w osobowość prawną oraz uprawnienia określone w umowie (§2 ust. 1 pkt 5). Powyższa umowa podpisana dnia 1 lipca 1999 r. /dalej umowa/ stanowi załącznik obwieszczenia Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 29 lipca 1999 r. o wykonaniu Konkordatu między stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską /Dz. U. z 30 lipca 1999 r. 63.727/ i weszła w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia tego obwieszczenia.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym ustawę wprawdzie stosuje się do publicznych i niepublicznych szkół wyższych, ale zgodnie z ust. 2 ustawy nie stosuje się do szkół wyższych i wyższych seminariów duchownych prowadzonych przez kościoły i związki wyznaniowe, z wyjątkiem K U L, chyba że ustawa lub umowa między rządem, a władzami kościołów lub związków wyznaniowych stanowi inaczej.

W związku z tymi regulacjami na plan pierwszy wysuwa się zagadnienie czy w ogóle sprawa, należy do właściwości sądu administracyjnego, a jeżeli tak jaki jest zakres kontroli zgodności z prawem zaskarżonej decyzji.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego sprawa ze skargi na decyzję kościelnej szkoły wyższej prowadzonej przez Kościół Katolicki w przedmiocie pomocy materialnej uczestnikowi studiów doktoranckich, należy do właściwości wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Postanowieniami § 2 ust. 1 powołanej umowy z dnia 1 lipca 1999 r. pomiędzy Rządem RP a Konferencją Episkopatu Polski stwierdzono, że kościelne szkoły wyższe, w tym istniejące w dniu wejścia w życie niniejszej umowy uczelnie:... /wśród których w punktach 1-5 wymieniono m.in. Wyższą Szkołę Filozoficzno – Pedagogiczną "I" w K, dawniej Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego), posiadają osobowość prawną oraz uprawnienia określone w umowie.

Należy mieć na uwadze, że zgodnie z § 5 umowy studentom kościelnych szkół wyższych przysługują prawa studentów uczelni utworzonych na podstawie ustawy, o której mowa w § 4 / t.j. ustawy z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym Dz. U. Nr 65 poz. 325 ze zm./, oraz na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych /Dz. U. Nr 96,poz. 590 z późn. zm./.

Ustawą z dnia 5 kwietnia 2006 r. o finansowaniu Wyższej Szkoły Filozoficzno – Pedagogicznej "I" w K z budżetu państwa /Dz. U. 2006.94.650/, która w życie weszła z dniem 1 października 2006 r. przyjęto, że ta kościelna szkoła wyższa otrzymuje dotacje i inne środki z budżetu państwa na zasadach określonych dla uczelni publicznych, z wyjątkiem finansowania kosztów realizacji inwestycji budowlanych.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 grudnia 2009 r., K 55/07 /OTK – A 2009/11/167, Dz. U. 2009/12/1702/ orzekł o zgodności m.in. tej ustawy ze wskazanymi przepisami Konstytucji RP oraz z przepisami Konkordatu podpisanego 28 lipca 1993 r. W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał Konstytucyjny przyjął, że powołanie umową podpisaną 1 lipca 1999 r. ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, już nie obowiązującej w czasie orzekania, należy rozumieć obecnie jako odesłanie do przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym.

Powyższe stanowisko Wojewódzki Sąd Administracyjny podziela. Do Akademii ustawę Prawo o Szkolnictwie wyższym stosuje się zatem na podstawie i w zakresie określonym umową podpisaną 1 lipca 1999 r., a w szczególności w zakresie oznaczonym § 5 powołanej umowy. W konsekwencji doktorantom Akademii w zakresie m.in. pomocy materialnej służą takie uprawnienia jakie przysługują uczestnikom studiów doktoranckich na podstawie przepisów Rozdziału 3 – studia doktoranckie (art. 195 in), Działu IV (studia i studenci, art. 159 in) ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym.

Z mocy § 5 umowy przepisy te mają zastosowanie bezpośrednie i wprost, a nie tylko odpowiednie, gdyż umowa ani nie określa rozwiązań szczególnych, odmiennych od ustawowych, co do uprawnień w zakresie przyznawania pomocy materialnej, ani też nie przewiduje odpowiedniego stosowania przepisów ustawy.

Taka regulacja oznacza, że doktorantom Akademii nie tylko przysługują rodzaje form pomocy materialnej przy spełnieniu przesłanek jej uzyskania określonych w ustawie, ale także, że ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym ma wprost zastosowanie co do trybu i procedury stosowanej w postępowaniu o uzyskanie tej pomocy, przed kościelną szkołą wyższą. Sposób realizacji uprawnień studenta, jest bowiem powiązany z kompetencją właściwych organów, trybem postępowania i służącymi mu środkami odwoławczymi.

Z odpowiedzi na skargę zdaje się wynikać, iż Akademia podziela to stanowisko. W szczególności m.in. powołano się na ustalony w trybie art. 186 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym przez Rektora Uczelni Regulamin ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej doktorantom Akademii w roku akademickim 2012/2013, załączony do akt sprawy.

Podstawę wydania takiego regulaminu przyznawania pomocy materialnej doktorantom stanowi przepis art. 199 ust. 4 w zw. z art. 186 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym – dalej ustawa. Jednakże zakres materii będącej przedmiotem regulaminu określa ustawa w przepisie art. 186 ust. 1 stanowiąc, że przedmiotem regulacji są szczegółowe zasady ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej, w tym szczegółowe kryteria i tryb udzielania świadczeń pomocy materialnej dla studentów, wzory wniosków o przyznanie świadczeń pomocy materialnej, wzór oświadczenia o niepobieraniu świadczeń na innym kierunku studiów, oraz sposób udokumentowania sytuacji materialnej studenta. Regulamin ustala rektor w porozumieniu z samorządem doktorantów. /art.199 ust. 2/.

Poza ustawowo określoną materią, która może być przedmiotem regulaminu ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej, pozostają natomiast ustawowo określone organy uczelni, ich kompetencje i służące środki odwoławcze w sprawach o przyznanie pomocy materialnej studentom i doktorantom.

Należy tu zwrócić uwagę, że występujące określenie w decyzjach Komisji Stypendialnej przedmiotu sprawy jako stypendium rektora dla najlepszych studentów, a skarżącego jako studenta nie jest uprawnione i mylące.

Stosownie do przepisu art. 173 ust. 1 pkt 3 ustawy p.sz.w. student, a więc w myśl art. 2 ust. 1 pkt 18 k osoba kształcąca się na studiach wyższych, a nie doktorant – uczestnik studiów doktoranckich /art. 2 ust. 1 pkt. 18 L/ może ubiegać się o pomoc materialną w formie stypendium rektora dla najlepszych studentów.

Natomiast doktorant może otrzymać pomoc materialną m.in. w formie stypendium dla najlepszych doktorantów /art. 199 ust. 1 pkt 3/. Przesłanki uzyskania tych stypendiów nie są tożsame. Warunki stypendium rektora dla najlepszych studentów określa przepis art. 181 ust. 1, a dla najlepszych doktorantów art. 199 ust. 5 pkt 1 i 2.

Zarazem w myśl art. 175 § 1 pkt 2 stypendia rektora dla najlepszych studentów przyznaje rektor. W takiej sytuacji decyzja rektora wydana zostaje w I instancji i jest ostateczna /art. 207 ust. 2/. Nie służy od niej odwołanie, tylko studentowi zgodnie z art. 175 ust. 3 zd. II służy wniosek do rektora o ponowne rozpatrzenie sprawy, przy odpowiednim stosowaniu art. 127 § 3 k.p.a.

Przewidziane zatem przepisem art. 175 ust. 4 przekazanie na wniosek samorządu studenckiego uprawnień kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej do przyznawania świadczeń z art. 175 ust. 1 pkt 1-2 i 8 następuje odpowiednio do komisji stypendialnej, a uprawnienia rektora do przyznawania stypendium rektora dla najlepszych studentów z art. 175 ust. 1 pkt 3 do odwoławczej komisji stypendialnej.

W sytuacji przekazania przez rektora swego uprawnienia do przyznawania stypendium rektora dla najlepszych studentów odwoławczej komisji stypendialnej, wydana w tym przedmiocie decyzja Komisji ma charakter decyzji ostatecznej wydanej w pierwszej instancji, od której nie służy odwołanie, tylko wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. /Por. M. Kubiak komentarz LEX do art. 175 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym teza 5/. Natomiast w odniesieniu do przekazanych przez rektora odwoławczej komisji stypendialnej uprawnień służących mu jako organowi odwoławczemu, decyzje odwoławczej komisji stypendialnej zapadają w II instancji.

Odmienne zasady przekazania kompetencji dotyczą uczelni nie posiadającej podstawowej jednostki organizacyjnej /art. 176/. Ponieważ w tej sytuacji wszystkie rodzaje świadczeń pomocy materialnej / poza stypendium ministra/ przyznaje rektor, od decyzji rektora przysługuje tylko wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przekazanie uprawnień polega na tym, że od decyzji komisji stypendialnej służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez odwoławczą komisję stypendialną /art. 17 6 ust. 3/.

W odniesieniu do doktorantów przepis art. 199 ust. 1 ustawy w zasadzie przewiduje takie same formy pomocy materialnej, jak przepis art. 173 ust. 1 w odniesieniu do studentów. Jedyna różnica polega na tym, że w miejsce stypendium rektora dla najlepszych studentów, w art. 199 ust. 1 pkt 3 występuje stypendium dla najlepszych doktorantów (do dnia 1.10.2011 r. "za wyniki w nauce".) Obowiązujące od 1.10.2011 r. brzmienie przepisu art. 199 nadane zostało art. 1 pkt. 144 ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw /Dz. U. 2011.84.455/. Ma ono związek ze zmianami integrującymi środowisko nauki /jednostki naukowe/ ze szkolnictwem wyższym. Te same formy pomocy materialnej przysługują bowiem doktorantom szkół wyższych oraz uczestnikom studiów doktoranckich prowadzonych w jednostce naukowej. Konsekwencją tej regulacji jest to tylko, że inne mogą być organy decydujące o przyznaniu pomocy materialnej doktorantowi.

Zgodnie z art. 199 ust. 4 w zw. z ust. 3 w przypadku studiów doktoranckich w szkole wyższej do przyznawania świadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4 stosuje się odpowiednio przepisy o pomocy materialnej dla studentów, z wyłączeniem art. 174 ust. 4 oraz z zastrzeżeniem ust. 5.

Odpowiednie stosowanie przepisów o pomocy materialnej dla studentów w odniesieniu do szkoły wyższej oznacza, że w uczelni posiadającej podstawową jednostkę organizacyjną – a taką w rozumieniu art. 2 pkt 29 ustawy jest Akademia posiadająca dwa Wydziały – świadczenia, o których mowa w art. 199 ust. 1 pkt 1-2 oraz 4 przyznawane są na wniosek doktoranta przez kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej (art. 175 ust. 1), (t.j. dziekana wydziału przy którym prowadzone są studia doktoranckie lub kierownika studiów doktoranckich). Kierownikowi podstawowej jednostki organizacyjnej służy kompetencja do powołania na podstawie i w trybie art. 177 § 1 ustawy, w zw. z art. 199 ust. 4 komisji stypendialnej dla doktorantów. Na wniosek samorządu doktorantów, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może przekazać uprawnienia w zakresie przyznawania stypendium socjalnego, zapomogi, oraz stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych komisji stypendialnej. Od decyzji komisji stypendialnej w tych sprawach służy odwołanie do odwoławczej komisji stypendialnej dla doktorantów.

Natomiast w uczelni wyższej posiadającej podstawową jednostkę organizacyjną organem właściwym do przyznawania stypendium dla najlepszych doktorantów, o którym mowa w art. 199 ust. 1 pkt 3, jest rektor tej uczelni na podstawie art. 175 ust. 2 w zw. z art. 199 ust. 4.

Wprawdzie bowiem ustawa nie dookreśla stypendium dla najlepszych doktorantów jako "stypendium rektora, czy stypendium kierownika jednostki naukowej", jednakże przyjęcie w ramach "odpowiedniego" stosowania przepisu art. 175, że w odniesieniu do przyznania wszystkich form pomocy materialnej doktorantom określonym art. 199 ust. 1 pkt 1-4, właściwy byłby w I instancji kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej /a w przypadku przekazania uprawnień – komisja stypendialna/, prowadziło by do zatarcia w trybie przyznawania pomocy materialnej dla doktorantów, celowości dystynkcji jakie w odniesieniu do właściwości organów stypendialnych wprowadził ustawodawca w przepisach art. 175 i 176 ustawy, ze względu na to czy uczelnia posiada, czy nieposiada podstawową jednostkę organizacyjną. Z powyższych regulacji wynika, że celem ustawodawcy jest aby w szkołach wyższych stypendia dla najlepszych studentów zawsze były przyznawane przez rektora uczelni, bez względu na jej strukturę organizacyjną. Brak racjonalnych przesłanek by przy odpowiednim stosowaniu tych zasad do stypendium dla najlepszych doktorantów, przyjąć właściwość innego organu uczelni, a w szczególności właściwość komisji stypendialnej.

Rektorowi uczelni służy natomiast kompetencja do powołania odwoławczej komisji stypendialnej (art. 177 § 1 ustawy) oraz do przekazania jej swych uprawnień, tak w zakresie kompetencji jako organu odwoławczego od decyzji kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej, (komisji stypendialnej) jak i w zakresie wydawania ostatecznych decyzji co do stypendium dla najlepszych doktorantów i ponownego – na wniosek – rozpatrywania sprawy /art. 175 ust. 4 w zw. z ust. 2 i 3 w zw. z art. 199 ust. 4/.

W przypadku przekazania przez rektora uczelni, swoich uprawnień w zakresie przyznawania stypendium dla najlepszego doktoranta, odwoławczej komisji stypendialnej, komisja ta działa jako organ uczelni w miejsce rektora i jej decyzja ma charakter ostateczny. Z tych względów od ostatecznej decyzji odwoławczej komisji stypendialnej w przedmiocie stypendium dla najlepszego doktoranta nie służy odwołanie, lecz możliwość złożenia w trybie odpowiednio stosowanego art. 127 § 3 k.p.a., wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy na podstawie art. 207 ust. 2 w zw. z art. 175 ust. 3 i 4 w zw. z art. 199 ust. 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

Trzeba tu podkreślić, iż w odniesieniu do uczelni nie posiadającej jednostki organizacyjnej, przekazanie przez rektora uprawnień komisji stypendialnej skutkuje, przekazaniem odwoławczej komisji stypendialnej kompetencji do rozpatrzenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy, jako jedynego przewidzianego ustawą /art. 176 ust. 2 i 3/ środka weryfikacji decyzji.

Powyższe rozważania prowadzą Wojewódzki Sąd Administracyjny do wniosku, że zaskarżona decyzja Odwoławczej Komisji Stypendialnej Akademii z dnia 18 stycznia 2013 r. / bez oznaczenia numerowego/ określona jako utrzymująca w mocy zaskarżoną decyzję "odmawiającą przyznania stypendium rektora dla najlepszych studentów" i nie przyznająca stypendium dla najlepszych doktorantów dotknięta jest wadą nieważności, w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego jako wydana bez podstawy prawnej, gdyż Odwoławczej Komisji Stypendialnej nie służyła kompetencja do rozpoznania odwołania od decyzji komisji stypendialnej, której przedmiotem była odmowa przyznania stypendium dla najlepszego doktoranta (a nie studenta) na podstawie art. 199 ust. 1 pkt 3 ustawy.

Rektor Akademii nie miał bowiem z wyżej podanych względów podstawy prawnej do przeniesienia na Odwoławczą Komisję Stypendialną Akademii jako kościelnej szkoły wyższej mającej podstawowe jednostki organizacyjne /Wydziały/, kompetencji do rozpoznawania odwołań w sprawach stypendium dla najlepszych doktorantów. Ustawowe uprawnienie Rektora jako organu obejmowało wydawanie w pierwszej instancji ostatecznych decyzji w tym przedmiocie oraz kompetencję do ponownego rozpatrywania spraw na złożony wniosek. Przekazaniu na rzecz Odwoławczej Komisji Stypendialnej mogły ulec tylko te kompetencje, które służyły organowi uczelni.

W odniesieniu do decyzji Odwoławczej Komisji Stypendialnej dla Doktorantów z dnia 18 stycznia 2013 r. zachodzi także druga postać przesłanki nieważności decyzji z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. polegająca na wydaniu decyzji z rażącym naruszeniem prawa.

Ustawową zasadą określoną art. 177 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym jest, że studenci stanowią większość składu komisji stypendialnej jak i odwoławczej komisji stypendialnej. Ta sama zasada dotyczy składu komisji stypendialnej i odwoławczej komisji stypendialnej dla spraw doktorantów. Nie ma bowiem żadnej prawnej przesłanki by w ramach przewidzianego art. 199 ust. 4 odpowiedniego stosowania przepisów o pomocy materialnej, ten ustawowy rygor łagodzić.

Ustawa pozostawia Uczelni swobodę w kształtowaniu osobowego składu komisji, ale z poszanowaniem wymogu z art. 177 ust.3.

Z przedłożonego przy aktach sprawy Regulaminu ustalania wysokości przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej doktorantom Akademii wynika, że komisję stypendialną i odwoławczą komisję stypendialną tworzy skład 7 osób, w tym Przewodniczący, pracownicy naukowi /po jednym/ z Wydziałów [...] i [...], oraz czterech reprezentantów doktorantów / § 4 ust. 6 i 7/.

Z przedstawionych przez Akademię dokumentów wynika, /k.37 akt sądowych/, że Samorząd Doktorantów wskazał imiennie w piśmie z dnia 15 listopada 2012 r. tylko po 3 przedstawicieli do komisji stypendialnej i odwoławczej komisji stypendialnej, a więc w liczbie uniemożliwiającej dochowanie wymogów regulaminu i przepisu art. 177 ust. 3 ustawy.

Nadto w decyzji z dnia 18 stycznia 2013 r., wśród nazwisk 5 wymienionych osób, nie figuruje żadna osoba, odpowiadająca nazwiskom wyznaczonych przez samorząd przedstawicieli doktorantów.

Decyzja co prawda odwołuje się do posiedzenia odbytego w tym samym dniu, na którym według listy obecności i protokołu z posiedzenia komisji było troje wskazanych przez samorząd przedstawicieli, ale z tych samych dokumentów wynika, że Uczelnię reprezentowali tylko Przewodniczący Komisji i pracownik naukowy obaj reprezentujący Wydział [...]. Na decyzji z kolei poza przewodniczącym jako przedstawiciel uczelni występuje osoba, która nie figuruje w śród osób wyznaczonych do udziału w jakiejkolwiek komisji /k. 36 akt sądowych/. Odwoławcza Komisja Stypendialna podjęła zatem decyzję nie tylko w składzie liczbowo sprzecznym z regulaminem / 5 w miejsce 7 członków/, ale także ustalonym sprzecznie z przyjętymi zasadami.

Wydanie decyzji nastąpiło zatem także z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., przez naruszenie art. 186 § 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w związku z postanowieniami § 4 ust. 7 lit. f, g i h Regulaminu.

Należy mieć na uwadze, że decyzje wydane przez komisje stypendialne i odwoławcze komisje stypendialne podpisują przewodniczący tych komisji lub działający z ich upoważnienia wiceprzewodniczący /art. 177 ust. 4/.

Opatrzenie decyzji komisji stypendialnej podpisem jej przewodniczącego, stanowi potwierdzenie składu osobowego komisji wymienionego w decyzji, jako tego , który podjął decyzję.

Nieważna z mocy prawa jest także utrzymana w mocy decyzja Komisji stypendialnej z dnia [...] 2012 r. jako organu I instancji również pozbawiona oznaczenia numerem. W decyzji tej wyrzeczono "o odmowie przyznania wnioskodawcy stypendium rektora dla najlepszych studentów".

Podstawę nieważności tej decyzji stanowi przepis art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. gdyż wydana została z naruszeniem przepisów właściwości. Rektorowi Akademii nie służyła bowiem kompetencja do przekazania swego uprawnienia do przyznawania stypendium dla najlepszych doktorantów Komisji stypendialnej, gdyż mógł je przekazać tylko, przy odpowiednim stosowaniu art. 175 ust. 4 Odwoławczej Komisji Stypendialnej. Z tych samych względów uprawnienia Rektora nie mógł przekazać Komisji Stypendialnej kierownik jednostki organizacyjnej.

Ponadto, również i decyzja Komisji Stypendialnej z dnia [...] 2012 r. dotknięta jest inną jeszcze podstawą nieważności, z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. w postaci rażącego naruszenia prawa.

Zgodnie z art. 177 ust. 1 komisję stypendialną i odwoławczą komisję stypendialną, powołuje odpowiednio kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej lub rektor spośród studentów delegowanych przez właściwy organ samorządu studenckiego. Tylko w odniesieniu do uczelni nieposiadających podstawowej jednostki organizacyjnej, w myśl art. 177 ust. 2 w zw. z art. 176 ust. 3 rektor uczelni ma kompetencję do powołania obu tych komisji.

Sprzeczne zatem z ustawą – przepisem art. 177 ust. 2 jest postanowienie § 4 ust. 5 Regulaminu przewidujące, że Rektor Akademii, jako uczelni wyżej posiadającej podstawowe jednostki organizacyjne, powołuje zarówno Komisję Stypendialną, jak i Odwoławczą Komisję Stypendialną.

Z decyzji z dnia [...] 2012 r. wynika, że podjęta została w składzie 8 osób, a więc w składzie sprzecznym z Regulaminem, przy czym żadna z 5 osób nie mających tytułu naukowego nie figuruje w piśmie Przewodniczącego Samorządu Doktorantów jako przedstawiciel samorządu wyznaczony do komisji stypendialnej albo odwoławczej komisji stypendialnej.

Z listy obecności Komisji stypendialnej dla doktorantów z dnia 27 listopada 2012 r. i protokołu posiedzenia z tej daty, do którego odwołuje się decyzja wynika, że poza Przewodniczącym Komisji, obradowała ona w całkiem innym, pięcioosobowym składzie, w tym przy udziale 3 przedstawicieli doktorantów wskazanych przez samorząd. Nadto wśród nazwisk 2-ch / poza Przewodniczącym Komisji/ członków komisji posiadających tytuły naukowe, jeden z członków jako pracownik naukowy Wydziału [...], wskazany był w piśmie Dziekana jako wyznaczony do Komisji Stypendialnej dla studentów, a nie doktorantów.

Nawet przyjęcie, że ustalając w Regulaminie liczbę uczestników komisji i zasady reprezentacji wydziałów i doktorantów, zrezygnowano z imiennego i stałego wyznaczania składów dla poszczególnych 4-rech Komisji, nie sposób zaakceptować praktykę wydawania decyzji w składzie naruszającym zasady z art. 177 ust. 3 ustawy i Regulaminu i uczestniczenie w składach Komisji osób, których nie wyznacza odpowiednio Dziekan lub Samorząd doktorantów. Nadto z dokumentacji akt nie wynika, by z którejkolwiek decyzji uczestnikiem składu był przedstawiciel Wydziału [...].

Ze względu na powyższe okoliczności względem decyzji Komisji Stypendialnej dla doktorantów zachodzi także podstawa jej nieważności określona przepisem art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. w postaci rażącego naruszenia prawa.

W konsekwencji stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji Odwoławczej Komisji Stypendialnej w przedmiocie odmowy przyznania skarżącemu stypendium dla najlepszych doktorantów w roku 2012/2013, do rozpatrzenia pozostaje nadal wniosek skarżącego z dnia 9 października 2012 r.

Organem właściwym do rozpatrzenia tego wniosku w pierwszej instancji jest Odwoławcza Komisja Stypendialna dla doktorantów stosownie do przepisów art. 175 ust. 3 zd. II w zw. z art. 175 ust. 4 in fine w zw. z art. 199 ust. 4 i175 ust. 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, orzekająca w składzie zgodnym z art. 177 ust. 3 i ustalonym Regulaminem ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń doktorantom w roku akademickim 2012/2013. Decyzja Komisji jest ostateczna, nie służy od niej odwołanie, tylko wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Należy też przypomnieć, że regulamin określa osobno rodzaje Komisji Stypendialnych dla doktorantów i z decyzji winno wynikać, że podejmuje je komisja właściwa dla tych spraw.

Dokonane wyżej wskazania i ocena prawna, są z mocy art. 153 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wiążące dla sądu w niniejszej sprawie, jak i dla Odwoławczej Komisji Stypendialnej dla doktorantów Akademii.

Wobec stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji i nieważności poprzedzającej ją decyzji Komisji Stypendialnej, podjęcie przez Sąd oceny prawnej zasadności merytorycznej stanowiska uczelni co do braku przesłanek do uwzględnienia wniosku skarżącego o przyznanie stypendium dla najlepszych doktorantów było przedwczesne.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w I punkcie sentencji wyroku na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 w zw. z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm./ w związku z art. 156 § 1 pkt 2 zarówno co do braku podstawy prawnej jak i rażącego naruszenia prawa w odniesieniu do zaskarżonej decyzji Odwoławczej Komisji Stypendialnej z dnia 18 stycznia 2013 r., oraz w związku z art. 156 § 1 pkt 1 i art. 156 § 1 pkt 2 przez rażące naruszenie prawa w odniesieniu do decyzji Komisji Stypendialnej z 13 grudnia 2012 r.

W oparciu o przepisy art. 200 w zw. z art. 209 i 205 § 1 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w II sentencji wyroku.

Wobec treści zaskarżonych decyzji i stwierdzenia ich nieważności nie było podstaw do zastosowania przepisu art. 152 P.p.s.a.