II SA/Bk 795/13

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia [...].08.2013 r. (znak: [...]) utrzymało w mocy decyzję Burmistrza C. B. z dnia [...].07.2013 r., nr [...], w przedmiocie odmowy przyznania G. Ż. specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad matką T. Ż.

Decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. wydana została przy następujących ustaleniach stanu faktycznego i ocenie prawnej sprawy.

Wnioskiem z dnia [...].07.2013 r. G. Ż. zwrócił się do Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w C. B. o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad niepełnosprawną w znacznym stopniu matką T. Ż. Do wniosku zostało dołączone orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności matki, które zawiera wskazanie konieczności opieki innych osób (orzeczenie z [...].10.1985 r. – k. [...] akt administracyjnych), a także szereg świadectw pracy Wnioskodawcy, według których pozostawał on w zatrudnieniu w okresach: [...].09.1979 r. – [...].09.1987 r. [...].09.1988 r. – [...].11.1988 r., [...].01.1989 r. – [...].02.1989 r., [...].02.1993 r. – [...].04.1993 r., [...].06.1993 r. – [...].07.1993 r. oraz [...].11.1996 r. – [...].12.1996 r., zaś od [...].06.2008 r. do [...].09.2008 r. zatrudniony był na okres próbny. Z załączonego do akt kwestionariusza wywiadu środowiskowego wynika natomiast, że matka Wnioskodawcy od 30 lat jest osoba niepełnosprawną – choruje na stwardnienie rozsiane, jest wobec tego osobą całkowicie niesamodzielną i potrzebuje pomocy w każdej codziennej czynności. Ojciec Wnioskodawcy jest także osobą niepełnosprawną o orzeczonym znacznym stopniu niepełnosprawności, w związku ze stwierdzoną chorobą Parkinsona. Wnioskodawca od [...].02.2011 r. do [...].08.2012 r. był zarejestrowany w KRUS jako domownik. W rodzinie nikt nie pracuje zawodowo.

Burmistrz C. B. w dniu [...].07.2013 r. wydał decyzję [...], odmawiającą przyznania G. Ż. specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad niepełnosprawną w znacznym stopniu matką T. Ż.

W uzasadnieniu niniejszej decyzji organ I instancji powołał się na brzmienie art. 16a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. 2006 r., Nr 139, poz. 992 ze zm., dalej: u.ś.r.) i wskazał, że specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Ponadto organ wskazał, że specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę i osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kryterium dochodowego – tj. kwoty 623 zł.

Odnosząc natomiast powyższe przepisy do stanu faktycznego niniejszej sprawy, organ wskazał, że Wnioskodawca nie spełnił wszystkich, wymaganych łącznie przesłanek, określonych ww. ustawą. Co prawda dochód rodziny w przeliczeniu na osobę wynosi [...] zł, czyli nie przekracza kryterium dochodowego, a oboje rodzice Wnioskodawcy legitymują się orzeczeniami o znacznym stopniu niepełnosprawności, jednakże z dokumentacji dotyczącej przebiegu zatrudnienia Wnioskodawcy wynika, że ostatni stosunek pracy ustał z dniem [...].12.1996 r., wskutek upływu czasu na jaki była zawarta umowa o pracę, zaś w 2008 r. Wnioskodawca podejmował pracę na okres próbny. Z powyższego, zatem wynika, że ustanie stosunku pracy nastąpiło w 1996 r., czyli w okresie kiedy matka Wnioskodawcy wymagała stałej opieki, jednakże, w ocenie organu, sposób rozwiązania stosunku pracy nie wskazuje, aby Wnioskodawca sam zrezygnował z zatrudnienia w zawiązku z koniecznością zapewnienia jej opieki. W związku z powyższym, Wnioskodawca nie zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną, a zatem wszystkie przesłanki określone w art. 16a ust. 1 u.ś.r. nie zostały spełnione, co skutkowało decyzją odmowną.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył G. Ż., wskazując, że sprawuje on całodzienną opiekę nad niepełnosprawną matką oraz opiekuje się chorym ojcem, w związku, z czym nie jest w stanie podjąć żadnej pracy. Podkreślił, że decyzją z [...].07.2012 r. przyznany został mu na stałe zasiłek pielęgnacyjny, który w związku ze zmianą przepisów odebrano.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia [...].08.2013 r. nr [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu Kolegium wskazało, za organem I instancji, na przepis art. 16a ust. 1 u.ś.r. oraz podkreśliło, że Wnioskodawca Nie spełnia podstawowego warunku uprawniającego do otrzymania przedmiotowego zasiłku, jakim jest rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Ostatnią pracę Wnioskodawca bowiem wykonywał do [...].12.1996 r., kiedy to upłynął okres na jaki umowa o pracę była zawarta, zaś później podejmował w 2008 r. pracę na okres próbny. Poza tym wykonywał prace dorywcze oraz pracował w gospodarstwie rolnym. Powyższe okoliczności, zdaniem Kolegium, wskazują, że Odwołujący, co najwyżej nie podejmuje zatrudnienia ze względu na konieczność sprawowania opieki nad matką, zaś takim osobom zasiłek nie przysługuje. Wymagane jest, bowiem zaistnienie takiej okoliczności, że osoba sprawująca opiekę rezygnuje z zatrudnienia lub pracy zarobkowej dotychczas wykonywanej, aby opiekować się osobą niepełnosprawną. W ocenie Kolegium pojęcia "rezygnacji z zatrudnienia" oraz "nie podejmowania zatrudnienia" nie są tożsame, o czym świadczy brzmienie art. 17 u.ś.r., które wskazuje na dwie odrębne kategorie osób uprawnionych do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego, posługując się ww. pojęciami.

Nie godząc się z powyższym rozstrzygnięciem G. Ż. wniósł skargę do tutejszego sądu administracyjnego na powyższą decyzję, zarzucając jej naruszenie prawa. Podniósł, że przepisy, które wprowadziły do ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego, nie powinny obejmować osób, którym przyznano wcześniej świadczenia na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie. Kolegium odnosząc się do skargi wskazało, że z materiału zgromadzonego w sprawie wynika, że Skarżący nie zrezygnował w zatrudnienia, aby opiekować się matką, o czym świadczy sposób rozwiązania umowy o pracę w 1996 r. (tj. upływ czasu, na jaki umowa była zawarta), zaś do 2008 r. chorą matką mógł opiekować się jej mąż – ojciec Skarżącego, wobec którego orzeczono stopień niepełnosprawności dopiero [...].08.2008 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Zaskarżona decyzja podlegała uchyleniu.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd administracyjny bada, zatem, czy zaskarżony akt administracyjny (decyzja, postanowienie) pozostaje zgodny z obowiązującymi w dacie jego podjęcia przepisami prawa materialnego, określającymi prawa i obowiązki stron oraz normami proceduralnymi, normującymi podstawowe zasady postępowania przed organami administracji publicznej.

W toku kontroli sądowoadministracyjnej, stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej jako p.p.s.a.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Nadto, mając na względzie regulację art. 135 p.p.s.a. sąd administracyjny stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla je w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy; naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala (art. 151 p.p.s.a.).

Przedmiotem oceny Sądu w niniejszej sprawie, pozostawała decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia 14.08.2013 r., która utrzymała w mocy decyzję organu I instancji odmawiającą przyznania Skarżącemu specjalnego zasiłku opiekuńczego. Podstawę materialnoprawną zaskarżonego aktu stanowił przepis art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w myśl którego, specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli, poza ww. warunkami, łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2. u.ś.r. (tj. nie więcej niż 623 złotych na osobę w rodzinie).

Wyjaśnić przy tym należy, że specjalny zasiłek opiekuńczy jest nowym świadczeniem, wprowadzonym do ustawy o świadczeniach rodzinnych przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 1548), zmieniającej tę ustawę z dniem 1.01.2013 r. Zgodnie z art. 11 ust. 1 i 3 ustawy nowelizującej, osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie przepisów dotychczasowych (tj. w brzmieniu sprzed 1.01.2013 r.) zachowały prawo do tego świadczenia w dotychczasowej wysokości do dnia 30.06.2013 r., o ile spełniały warunki określone w przepisach dotychczasowych, zaś wydane na ich podstawie decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, miały wygasnąć z mocy prawa po upływie ww. terminu. O powyższym zaś oraz o nowych warunkach uzyskiwania specjalnego zasiłku opiekuńczego i świadczenia pielęgnacyjnego, organy obowiązane były na mocy art. 11 ust. 4 ww. ustawy nowelizującej, informować osoby, które otrzymały świadczenie pielęgnacyjne na podstawie przepisów dotychczasowych.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy, zauważyć należy, że Wnioskodawcy, na mocy decyzji burmistrza C. B. z dnia [...].08.2012 r. (nr [...]) przyznane zostało świadczenie pielęgnacyjne na stałe począwszy od dnia [...].07.2012 r. Realizując powyżej opisany obowiązek, organ poinformował Skarżącego (pismo z [...].02.2013 r. – k. [...] akt administracyjnych), iż ww. decyzja wygasa z mocy prawa z dniem 30.06.2013 r., zaś następnie, w oparciu o art. 16a ust. 1 u.ś.r. odmówiono Skarżącemu specjalnegjo zasiłku opiekuńczego. Na uwagę przy tym zasługuje fakt, że ww. art. 11 ust. 1 i 3 ustawy nowelizującej, został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z art. 2 Konstytucji RP (wyrok TK z 5.12.2013 r. sygn. akt K 27/13). Przyczyną niniejszego rozstrzygnięcia było stwierdzenie, że niezgodne z ustawą zasadniczą, ww. przepisy intertemporalne, naruszają prawa słusznie nabyte osób, które uprzednio pobierały świadczenie pielęgnacyjne i jednocześnie nie spełniły przesłanek nabycia tego świadczenia i specjalnego zasiłku opiekuńczego, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą. Pomimo zaś tego, że wydane na podstawie przepisów dotychczasowych decyzje dot. świadczeń pielęgnacyjnych wygasły z mocy prawa, nie została przewidziana żadna procedura, ani wskazany organ władzy publicznej właściwy do orzekania w kwestii ewentualnego "przywrócenia" prawa do tego świadczenia. Według TK przywrócenie w ww. zakresie stanu zgodnego z Konstytucją RP wymaga interwencji ustawodawcy.

Przechodząc zaś do merytorycznych rozważań, zauważyć należy, że istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadza się zasadniczo do oceny spełnienia przez Skarżącego przesłanki rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wynikającej z ust. 1 art. 16a u.ś.r. Bezsporne bowiem jest, że na Skarżącym jako synowi osoby legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, która wymaga ciągłej opieki, ciąży zgodnie z art. 130 krio obowiązek alimentacyjny. Ponadto spełnione zostało w niniejszej sprawie kryterium dochodowe. Jako przyczynę odmowy przyznania świadczenia organy orzekające w sprawie uznały, iż fakt ustania ostatniego zatrudnienia Skarżącego w 1996 r. wskutek upływu czasu, na jaki zawarta była umowa o pracę, przesądza o braku związku przyczynowego między ustaniem zatrudnienia Wnioskodawcy, a koniecznością sprawowania opieki nad chorą matką.

W obecnym brzemieniu przepis art. 16 a ust. 1 u.ś.r. nie określa literalnie, iż warunek rezygnacji z zatrudnienia jest spełniony także w przypadku niepodejmowania zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną. Przyznać także należy, że potencjalna możliwość podjęcia zatrudnienia nie jest tożsama z trwającym zatrudnieniem, z którego, Wnioskodawca musiałby zrezygnować. Niemniej jednak nie można uznać, iż w przypadku osoby nie podejmującej zatrudnienia nie jest spełniona przesłanka rezygnacji z zatrudnienia, o jakiej mowa w powołanym przepisie, albowiem osoba taka, w sytuacji powstania konieczności sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, rezygnuje z gotowości podjęcia pracy, a zatem również z potencjalnej pracy, którą mogłaby wykonywać w sytuacji zaproponowania jej zatrudnienia. Zauważyć należy, że specjalny zasiłek opiekuńczy, podobnie jak świadczenie pielęgnacyjne, ma na celu m.in. rekompensatę dla osób, które rezygnują z zatrudnienia celem sprawowania opieki nad członkiem rodziny, niezdolnym do samodzielnego funkcjonowania z uwagi na znaczną niepełnosprawność. Rezygnacja zaś z zatrudnienia oznacza także, że jego podjęcie było możliwe, gdyż osoba była zdolna do pracy, ale nie podjęła go z uwagi na konieczność sprawowania przedmiotowej opieki. (por. wyrok NSA z dnia 5.06.2007r., sygn. akt I OSK 1411/06). Za powyższym przemawia, w ocenie sądu, istota każdego z tych świadczeń, jaką jest pomoc osobom zdolnym do pracy, ale rezygnującym z niej po to, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Także w orzecznictwie sądowoadministracyjnym utrwalił się pogląd, iż nie każda rezygnacja i niepodejmowanie zatrudnienia jest podstawą do przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego, ale tylko takie, której celem jest sprawowanie opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Zarówno zaś rezygnacja, jak i niepodejmowanie zatrudnienia musi być spowodowane koniecznością sprawowania opieki, nie zaś przyczynami leżącymi po stronie osoby, która tę opiekę ma sprawować. Zauważyć przy tym należy, że ustawodawca w przepisie art. 16a ust. 1 u.ś.r., w jego aktualnym brzmieniu, wiąże okoliczność rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z faktem konieczności sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie wprowadzając jednak pojęcia "aktualnej", czy też "obecnej" rezygnacji z zatrudnienia. Oznacza to, że w dacie złożenia wniosku o przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego, Skarżący nadal pozostawał osobą, która nie podejmowała zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Nie sposób przy tym nie zauważyć pewnej niekonsekwencji organu, który przyznając uprzednio świadczenie pielęgnacyjne traktował Skarżącego jako osobę, która nie podejmowała zatrudnienia w związku z opieką nad niepełnosprawną matką, by obecnie zanegować spełnienie tej przesłanki w tych samych okolicznościach faktycznych i w stanie prawnym uprawniającym do analogii.

Organy rozpoznające niniejszą sprawę, przyjeły wąską wykładnię art. 16a ust. 1 u.ś.r. wskazując, że skoro Skarżący nie pracuje od 1996 r., kiedy to upłynął okres, na jaki była zawarta ówczesna umowa o pracę, a w 2008 r. wykonywał pracę na okres próbny, to nie jest w takiej sytuacji możliwe stwierdzenie spełnienia przesłanki rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albowiem Skarżący z pracy w istocie nie zrezygnował. Organy przy tym zaakcentowały, że przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego zostały zróżnicowane przez ustawodawcę, gdyż w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego ustawodawca uzależnił prawo do tego świadczenia zarówno od niepodejmowania zatrudnienia lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, natomiast w przypadku specjalnego zasiłku opiekuńczego przyznanie tego świadczenia powiązał jedynie z faktem rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej spowodowanej koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym.

W ocenie Sądu prezentowana przez organy w niniejszej sprawie wykładnia art. 16a ust. 1 u.ś.r. nie zasługuje na akceptację. Taka interpretacja ww. przepisu jest bowiem nie do pogodzenia z konstytucyjną zasadą równości, wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP, (zgodnie, z którą wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną w stopniu równym mają być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań dyskryminujących, czy też faworyzujących), w takim zakresie, w jakim pozbawia osoby pozostające bez pracy możliwości ubiegania się o to świadczenie. W związku z tym pojęcie "rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej", którym ustawodawca posłużył się w art. 16a ust. 1 u.ś.r., należy interpretować szeroko, mając przede wszystkim na uwadze cel powyższego uregulowania, a więc przyznanie rekompensaty pieniężnej tym spośród członków społeczeństwa, którzy podejmując się opieki nad swymi najbliższymi, niezdolnymi do samodzielnej egzystencji, nie podejmują lub rezygnują z własnej aktywności zawodowej. Bez względu, więc na to, czy owa rezygnacja z zatrudnienia oznacza rezygnację z trwającego stosunku prawnego, czy też niepodejmowanie pracy, to w każdym przypadku przesądzające znaczenie ma związek pozostawania bez zatrudnienia z koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną.

Dokonana przez organy wykładnia art. 16a ust. 1 u.ś.r. prowadzi natomiast do zróżnicowania sytuacji prawnej osób sprawujących opiekę nad niepełnosprawnymi, w stosunku, do których niepełnosprawność powstała w okolicznościach wskazanych w art. 17 ust. 1b ustawy (czyli beneficjentów świadczenia pielęgnacyjnego) od sytuacji prawnej osób sprawujących opiekę nad "pozostałymi niepełnosprawnymi", ale także – co istotne w rozpoznawanej sprawie – zastosowana przez organy wykładnia różnicuje w sposób całkowicie niezrozumiały potencjalnych beneficjentów specjalnego zasiłku opiekuńczego na tych, którzy podejmują się sprawowania opieki w następstwie rezygnacji z pracy oraz na tych, którzy tak samo jak poprzedni podejmują się i sprawują stałą opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, jednakże nie pozostając w zatrudnieniu powstrzymują się z tego powodu od podejmowania określonej pracy zarobkowej (tzn. rezygnują z podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej).

Powyższa argumentacja została także powołana w uzasadnieniu następującego pytania prawnego, przedstawionego Trybunałowi Konstytucyjnemu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (postanowienie z dnia 12.12.2013 r. sygn. akt II SA/Po 1026/13): czy art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w zakresie w jakim pomija wśród uprawnionych do uzyskania specjalnego świadczenia opiekuńczego osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny i które nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki [...], jest zgodny z: art. 2, art. 18, art. 32 ust. 1, art. 71 Konstytucji RP. Sąd ten uznał za konieczne zwrócenie się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego dostrzegając jak ważką jest sprawa pomocy społecznej dla rodzin opiekujących się osobami niepełnosprawnymi. Sąd wskazał, iż ustawodawca wprowadzając do ustawy o świadczeniach rodzinnych specjalny zasiłek opiekuńczy, stanowiący dla części rodzin to samo świadczenie, co uprzednio świadczenie pielęgnacyjne, odmiennie potraktował osoby, które z uwagi na ww. sporne okoliczności, traktować należy jako podmioty podobne. Ustawodawca w uzasadnieniu wprowadzanych zmian nie przedstawił natomiast żadnego wyjaśnienia pominięcia wśród podmiotów uprawnionych do uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego osób, które nie podjęły zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki. Sąd zauważył także, iż celem wprowadzenia przedmiotowego zasiłku specjalnego jest pomoc tym opiekunom (a pośrednio również osobom, nad którymi opieka jest sprawowana), którzy świadomie pozbawiają się możliwości zarobkowania i poświęcają się opiece, a w wielu sytuacjach niewątpliwie wyręczają państwo w sprawowaniu tej opieki. Z tego powodu trudno jest racjonalnie uzasadnić odmienne traktowanie osób, które z pracy rezygnują i osób, które pracy tej nie podejmują, w związku z koniecznością sprawowania opieki.

Wobec powyższego, stwierdzić należy, że do czasu rozpatrzenia przez TK ww. pytania prawnego lub wprowadzenia zmian w ustawie o świadczeniach rodzinnych, interpretacja przedmiotowej kwestii pozostaje w gestii organów stosujących prawo.

Tym samym tut. Sąd stoi na stanowisku, iż w rozpoznawanej sprawie istnieje związek przyczynowy pomiędzy zakończeniem stosunku pracy, które nastąpiło w trakcie trwania niepełnosprawności matki Wnioskodawcy, a koniecznością sprawowania nad nią opieki. Ponadto Skarżący nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego, a od września 2012 r. nie podlega ubezpieczeniu KRUS. W tym stanie rzeczy wygaśnięcie stosunku zatrudnienia Skarżącego może być na gruncie niniejszej sprawy potraktowane jako rezygnacja z zatrudnienia. Ostatnia praca Wnioskodawcy na okres próbny w 2008 r. miała z góry określony termin, a Skarżący nie miał w zasadzie wpływu na jego przedłużenie. Interpretacja zmierzająca zaś do stwierdzenia, że rezygnacja z zatrudnienia musi nastąpić z woli Wnioskodawcy, jawi się w ocenie tut. Sądu jako sprzeczna z art. 2 Konstytucji RP. Stosując argumentację przedstawioną przez organy, uprawnione było wnioskowanie, że Skarżący mógł po zakończeniu pracy, albo zarejestrować się jako bezrobotny w miejscowym urzędzie pracy, aby następnie z tego statusu zrezygnować, albo podjąć fikcyjne zatrudnienie, z którego także po krótkim czasie zrezygnowałby, tworząc tym samym stan fikcyjny, ukierunkowany jedynie na wykreowanie takich okoliczności, które, zgodnie z wąską interpretacją przedmiotowej przesłanki, umożliwiłyby Skarżącemu uzyskanie specjalnego zasiłku opiekuńczego. W ocenie Sądu fakt, że Skarżący nie podjął ww. działań, nie jest przeszkodą do uznania, że przedmiotowa przesłanka w sprawie zaistniała. Co więcej nie ma tu potrzeby tworzenia fikcji, ani działań pozornych, kreujących niezgodny z zamiarem strony obraz rzeczywistości. Forsowanie takiej interpretacji omawianego przepisu, która upatrywałaby w powyższej regulacji podstawy do jedynie formalnego, a w rzeczywistości wyłącznie fikcyjnego podejmowania zatrudnienia, wykonywania pracy zarobkowej, lub uzyskania statusu bezrobotnego stanowiłoby działanie nie licujące z zasadami demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji RP). Taki sposób rozumienia omawianej przesłanki należy odrzucić jako sprzeczny z istotą państwa prawnego i zasadą racjonalnego tworzenia prawa, a więc takiego, którego rozumienie nie zachęca obywateli do podejmowania fikcyjnej aktywności wyłącznie po to, aby uzyskać wsparcie ze środków publicznych dla swej szczytnej i społecznie pożądanej działalności (por. wyrok WSA w Łodzi z 15 października 2013r., sygn. akt II SA/Łd 815/13). Zdaniem Sądu zaistnienie wyżej opisanej fikcji prawnej nastąpiłoby także ze szkodą dla podopiecznych, którzy przez pewien czas zostaliby pozbawieni należytej opieki oraz dla pracodawców, którzy byliby wprowadzani w błąd przez starających się o pracę opiekunów. Taka sytuacja jest nie do zaakceptowania. Skoro, bowiem przyjmuje się, że specjalny zasiłek opiekuńczy jest niejako rekompensatą Państwa w stosunku do osób opiekujących się niepełnosprawnymi członkami rodziny, to sam fakt nie pozostawania w zatrudnieniu, spowodowanym koniecznością opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny musi być decydujący dla ustalenia prawa do omawianego świadczenia, bez względu na przyczynę nie pozostawania w zatrudnieniu (rezygnację z zatrudnienia lub rezygnację z podjęcia zatrudnienia). Przyjęcie odmiennej interpretacji prowadziłoby w ocenie tut. Sądu do stworzenia fikcji, o czym mowa była powyżej.

Reasumując kontrola legalności zaskarżonej decyzji wykazała, iż zbyt wąska, a tym samym błędna interpretacja pojęcia "rezygnacji z zatrudnienia" doprowadziła do naruszenia przepisu prawa materialnego, tj. art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, co miało wpływ na wynik sprawy.

Rozpatrując ponownie sprawę organ obowiązany będzie uwzględnić wskazania zawarte w uzasadnieniu niniejszego wyroku, dotyczące interpretacji pojęcia "rezygnacji z zatrudnienia", a następnie w sposób prawidłowy zastosować przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, mając na uwadze także powołane uprzednio orzeczenie TK z 5.12.2013 r.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a. uchylił zaskarżoną decyzję. W punkcie 2 wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 152 p.p.s.a.